Ձեր վստահելի աղբյուրը

Tert.am-ի հետ  հարցազրույցում ՌԴ պաշտոնաթող դիվանագետ, ԵԱՀԿ ՄԽ-ում ՌԴ-ն ներկայացնող նախկին համանախագահ, ԼՂ հակամարտության կարգավորման Ռուսաստանի առաքելության ղեկավար Վլադիմիր Կազիմիրովը,  անդրադառնալով սահմանային միջադեպերին և զոհերին, արձանագրել է, որ Բաքուն չի կատարում դեռ 1996 թվականին իր իսկ կողմից ստորագրված մի կարևոր փաստաթղթի պահանջները և նման հարցադրում արել. «Սա Ադրբեջանի կողմից պաշտոնապես ստանձնած պարտավորությունների խախտման աղաղակող դեպքերից մեկն է: Սրանից հետո քանի՞ գրոշ արժեն Իլհամ Ալիևի այն հայտարարությունները, որ Ադրբեջանը վստահելի գործընկեր է: Որտե՞ղ է այդ վստահելիությունը»:

Նա նաև ընդգծել է, որ իր բոլոր հնչեցրած տեսակետները իր անձնականն  են: Հարցազրույցը մասամբ` ստորև:

-Պարո՛ն Կազիմիրով, այն, ինչ կատարվում է ղարաբաղա-ադրբեջանական շփման գծում և մեր սահմանին՝ արդյո՞ք սա պատերազմի նախաշեմն է:
-Չեմ կարծում, որ դա կբերի պատերազմի, բայց դժբախտությունն այն է, որ Ադրբեջանի ղեկավարության ելման կետը, ինչպես իրենք են արտահայտվում՝ «օկուպանտներին» հանգիստ չտալն է, և դրա համար հարմար են բոլոր միջոցները: Չէ՞ որ այս նախադեպերի քանակի, ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի մոտ տարածքներում, այլև՝ հայ-ադրբեջանական սահմանին, հիմնական պատճառն այն է, որ ադրբեջանական կողմը, խախտելով 1994 թ. փետրվարի 18-ին Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարի կողմից ստորագրված փաստաթուղթը, հրաժարվել է իրագործել շփման գծի կողմերի հետքաշումը: Այսինքն՝ փոխանակ նրա, որ համաձայն պայմանավորվածության, կողմերն իրենց ուժերը հետ կքաշեն որոշակի կիլոմետր հեռավորության վրա, իսկ ծանր տեխնիկան՝ ավելի հեռու, և այդպիսով միջոցներ կձեռնարկվեն հրադադարի ապահովման համար, սրա փոխարեն Ադրբեջանը մնացել է նախկին դիրքերի վրա: Ադրբեջանը հրաժարվեց հետ քաշել իր ուժերը՝ ասելով, որ թող միայն հայերը իրենց ուժերը հետ քաշեն: Ահա, այս ՝ համաշխարհային պրակտիկայում լայնորեն տարածված և այս փաստաթղթում ամրագրված պայմանն է խախտում Ադրբեջանը: Սրանք բոլորին հայտնի բաներ են:

Ավելին՝ տարիների ընթացքում, Ադրբեջանի ղեկավարությունը, արդեն Իլհամ Ալիևի օրոք, հակառակը, որոշ տեղերում ավելի է մոտեցրել իր դիրքերը: Այսինքն՝ անընդհատ առաջ էին բերվում ադրբեջանական դիրքերը և մշտապես մեծանում էր պատահական, էլ չեմ ասում՝ հատուկ դրդված, միտումնավոր միջադեպերի հնարավորության դաշտը:

Նույնկերպ պետք է կարգավորվեին նաև հայ-ադրբեջանական սահմանին վերաբերող հարցերը. սա առաջարկվել է միջնորդների կողմից։ Անձամբ եմ բանակցել Ադրբեջանի և Հայաստանի Նախագահների հետ, հաստատ ամսաթիվը հիմա չեմ մտաբերում, բայց ես համաձայնության նախագիծը ներկայացրել եմ և ադրբեջանական կողմը, թեպետ մասնակցել է այդ փաստաթղթի մշակման աշխատանքներին, բայց խուսանավեց դրա ստորագրումից:

Ահա, պայմանավորվածությունների խախտման այն «փունջը» Ադրբեջանի կողմից՝ դեռ այն ժամանակ, երբ նոր-նոր էր նախապատրաստվում ու իրագործվում հրադադարը:

Եվ, վերջապես, վերջին կետը. նկատի ունենալով, որ հատուկ կարող է այսպիսի լարված, ռիսկային իրավիճակ ստեղծվել, մենք՝ շվեդների հետ միասին, որոնք այն ժամանակ Մինսկի խմբում համանախագահ երկիր էին, 1995 թ. փետրվարի 4-ին ներկայացրել ենք հրադադարի ամրապնդման նոր համաձայնագրի նախագիծ, որը քննարկվել է և՛ անձամբ Հեյդար Ալիևի, և՛ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կողմից, և ստորագրվել հակամարտության բոլոր երեք կողմերի կողմից, բայց այդպես էլ չի իրականացվում: Ուզում եմ նշել, որ այս փաստաթուղթն ուժի մեջ է մտել 1995 թվականի փետրվարի 6-ին, բայց Բաքուն չի կատարում Համաձայնագրի պահանջները:

Սա Ադրբեջանի կողմից պաշտոնապես ստանձնած պարտավորությունների խախտման աղաղակող դեպքերից մեկն է: Սրանից հետո քանի՞ գրոշ արժեն Իլհամ Ալիևի այն հայտարարությունները, որ Ադրբեջանը վստահելի գործընկեր է: Որտե՞ղ է այդ վստահելիությունը:

-Դուք այն կարծիքին եք, որ չնայած սահմանային միջադեպերի ավելացմանը, բանը պատերազմի չի հասնի՞:
-Կցանկանայի հավատալ դրան, քանի որ չափազանց մեծ է սխալների գինը, պատերազմական գործողությունների վերսկսման սխալի գինը: Սրանում ադրբեջանական կողմը կարող էր բազմիցս համոզվել. ինչքան Ադրբեջանի ղեկավարությունը որոշել է ղարաբաղյան հակամարտությունը լուծել ուժով, տեսել է, թե ինչի են այդ փորձերը վերածվել: Այն է՝ բողոքների, որ գրավված են նախկին՝ Խորհրդային Ադրբեջանի յոթ շրջաններ:

-ՀՀ–ում և ՌԴ–ում կան վերլուծաբաններ, ովքեր պնդում են, որ Ռուսաստանի համար ստրատեգիական առումով Ադրբեջանը հիմա ավելի կարևոր երկիր է, քան Հայաստանը:
-Շատ զգուշությամբ եմ վերաբերում անգամ հարգարժան վերլուծաբանների եզրահանգումներին, քանի որ դրանք սուրճի մրուրի վրա գուշակություններ են: Նրանք ոչ թե պրագմատիկներ են, իրատեսներ, այլ մարդիկ, որոնք տեսականացնում են իրավիճակը, այն դեպքում, երբ պետք է նայել հենց հարցի պրագմատիկ կողմին: Ինչու՞ պետք է Ադրբեջանը ավելի կարևոր երկիր լինի Ռուսաստանի համար. սրանք ուկրաինական իրադարձությունների շուրջ խորհրդածություններ են, ոչ ավելին:

-Ռուսական կողմը հաճախ է բացատրում, թե ինչու է Ռուսաստանը զենք վաճառում Ադրբեջանին: Որ միևնույն է՝ զենքը կգնեն ուրիշ տեղից:
-Եթե Ադրբեջանը չգներ այն սպառազինությունը, որը յուրացված է ադրբեջանական զինուժի կողմից, և դա վերցներ կամ ՆԱՏՕ-ից, կամ՝ այլ գործընկերներից, ապա ինչո՞վ իրավիճակն ավելի լավը կլիներ: Միևնույն է՝ Ադրբեջանը ձեռք կբերեր այդ սպառազինությունը: Իսկ այս պարագայում մնում են, այսպես ասած, զսպման բազմաթիվ թելեր, որոնք տվյալ դեպքում Ռուսաստանի ձեռքում են:

-Վերջերս Ստեփանակերտը հանդես եկավ հայտարարությամբ, որ դեմ են Մադրիդյան սկզբունքներին: Այն դեպքում, երբ այս փաստաթուղթն արդեն հինգ-վեց տարի է՝ սեղանի վրա է: Ինչով է սա, ըստ Ձեզ, պայմանավորված: Կուրսի փոփոխությո՞ւն:
-Անձամբ ծանոթ չեմ այս հայտարարություններին, որպեսզի մեկնաբանեմ: Ո՞ւմ շուրթերով են այդ հայտարարությունները արվել:

-Արցախի վարչապետի:
-Դե, որքան ես եմ հասկանում, նման գործերին ավելի շատ առնչություն ունեն Նախագահն ու արտաքին գործերի նախարարը: Ես վստահ չեմ, թե որքանով է հիմնավորված այն, ինչ ասվում է վարչապետի կողմից: Բայց սա ԼՂ իշխանությունների գործն է:

Շարունակությունը կարդացեք այստեղ: