Ձեր վստահելի աղբյուրը

Միացյալ Եվրոպայի գաղափարը որքան ներհատուկ գրավչություն ունի, նույնքան էլ լայն ընդգրկում ունի եվրոպական քաղաքակրթության մոտալուտ անկման տեսակետը: Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո հրապարակվեց գերմանացի մտածող Օսվալդ Շպենգլերի «Արևմուտքի մայրամուտը» աշխատությունը, որում, ընդհանրացնելով առկա միտումները, հեղինակը եկել էր եզրահանգման, որ մոտ է եվրոպական քաղաքակրթության վախճանը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո հին մայրցամաքում տիրող ճգնաժամը փորձեցին հաղթահարել ավելի լավատեսական մոտեցմաբ` Միացյալ Եվրոպայի գաղափարի կյանքի կոչմամբ: Եվ այդպես շարունակ, ինչ-որ առումով այս երկու հակադիր մոտեցումները տարիների ընթացքում մրցել են հանրային ուշադրությունը գրավելու և քաղաքական ծրագրերում ներառվելու համար:

Միացյալ Եվրոպայի գաղափարը մեծ հաջողություն ունեցավ և նյութականացված դրսևորում ստացավ Եվրոպական Միության մեջ: Այդուհանդերձ պետք է նշել, որ ԵՄ ստեղծման ու հետագա զարգացման ամբողջ ընթացքում քննադատության և եվրոսկեպտիզմի պակաս չի եղել: Եվրոպական միության արտաքին գրավչությունը առավելագույնին հասավ թերևս 2000-ականներին, երբ միությունը մի քանի ընդլայնումներ ունեցավ, և թեկնածու երկրները շարունակում էին թակել եվրոպական քաղաքակրթության, քննադատաների խոսքերով ասած, «մաշված ու բարոյազուրկ դռները»:

Մոտենում է 2020թ., և միացյալ Եվրոպայի գաղափարը կարծես կրկին ճգնաժամի մեջ է: Մի շարք եվրոպական երկրներում` Ֆրանսիա, Գերմանիա, Նիդերլանդներ, Հունգարիա, Լեհաստան, լուրջ ընտրական հաջողություններ են գրանցել ազգայնական կուսակցությունները, որոնք հանդես են գալիս աջակողմյան պոպուլիզմի, հակամիգրացիոն, հակաեվրոպական կարգախոսներով:

Ավստրիայում նույնիսկ նմանատիպ կուսակցություններից մեկը մտել է կառավարող կոալիցիայի կազմի մեջ: Համատարած է այն կարծիքը, որ Եվրոպական միությունը կտրվել է լայն զանգվածներից, դարձել օտարված բյուրոկրատիա, որին նոր ժողովրդավարական կյանք տալու խոստումներով հանդես է գալիս, ի թիվս այլոց, Ֆրանսիայի նոր նախագահ Էմանուել Մակրոնը:

ԵՄ համախմբվածությանը և արտաքին գրավչությանը լուրջ հարված էր նաև Միության կազմից Մեծ Բրիտանիայի դուրս գալու գործընթացը, որի շուրջ բարդ բանակցությունները լրացուցիչ լարվածություն են առաջացնում: Կարծիք կա, որ Լեհաստանը նույնպես կարող է Բրեքսիթի նմանությամբ հանրաքվե անցկացնել: Հունվարի 11-ին այդ մասին բարձրաձայնել է նաև Լեհաստանի նախկին վարչապետ, Եվրոպական խորհրդի նախագահ Դոնալդ Տուսկը: Լեհաստանը, ինչպես և Հունգարիան լուրջ խնդիրներ ունեն ԵՄ հետ վերջին շրջանում կատարած օրենսդրական փոփոխությունների պատճառով, որոնք վտանգում են ԵՄ չափանիշներով ժողովրդավարական հաստատությունների գործունեությանը այդ երկրներում:

Ներկա դրությամբ ԵՄ անդամակցության թեկնածու երկրները հինգն են` Ալբանիա, Մակեդոնիա, Չեռնոգորիա, Սերբիա և Թուրքիա, իսկ պոտենցիալ թեկնածու են Բոսնիա և Հերցեգովինան ու Կոսովոն: Թուրքիայի հետ ԵՄ բանակցությունները ըստ էության կասեցված են և դժվար թե այս ուղղությամբ առաջընթաց լինի, ինչի մասին նշեց նաև Ֆրանսիայի նախագահը տարվա սկզբին նախագահ Էրդողանի հետ ունեցած հանդիպմանը: Այս փակուղու պատճառը միայն Թուրքիան չէ` իր վարած արտաքին ու ներքին քաղաքականությամբ: Խնդիրներ կան նաև կապված ԵՄ-ի և դրան հնարավոր անդամակցությունից բխող դրական ակնկալիքների նվազման հետ: 

Արժանահիշատակ է նաև, որ 2015թ. Իսլանդիան հրաժարվել է ԵՄ անդամակցության թեկնածությունից: Սա հազվագյուտ իրավիճակ էր, երբ եվրոպական երկիրն հրաժարվում է նման կարգավիճակից ու ըստ էության ԵՄ անդամակցության հեռանկարից:

Այս բոլոր փաստերի թվարկումը կարող է պատկեր ստեղծել, որ Եվրոպական միությունն անկման փուլում է և որոշներին կտրուկ կանխատեսումների տեղիք տալ: Համաձայնելով ԵՄ հասցեին հնչող որոշ քննադատություններին` ոչ մի կերպ չենք կարող համաձայնել այդ կառույցի մոտալուտ վախճանի մասին խոսակցությունների հետ: Զերծ մնալով գովաբանությունից` նշենք միայն, որ եվրոպական մայրցամաքում վերջին մի քանի տասնամյակներին պատերազմի բացակայությունը մեծապես կապված է հենց միացյալ Եվրոպայի ստեղծման հետ:

Հուսանք, որ «ձախորդ օրերը ձմռան նման կգան ու կգնան», իսկ Եվրոպական միությունը կմնա համաշխարհային քաղաքական հարթակում որպես բարեկեցության ու անվտանգության խորհրդանիշ, ու իր գրավչությամբ կկարողանա դրական քաղաքական օրակարգ ստեղծել ոչ միայն կառույցի ներսում, այլ նաև անմիջական ու ոչ այդքան մոտ հարևան երկրներում:

Ավելի պրակտիկ ակնկալենք, որ ընթացիկ տարում կվավերացվի Հայաստան-ԵՄ նոր ստորագրված համաձայնագիրը, որի սկիզբը դրեց Էստոնիան, և կունենանք եվրոպական մերձեցման երկար սպասված արդյունքները: