Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի «Էլեկտրոնային հաղորդակցության ոլորտում կարգավորվող անձանց կողմից մատուցվող ինտերնետ հասանելիության ծառայությունների վերաբերյալ արխիվների պահպանման ստանդարտներ սահմանելու մասին» որոշման նախագծով պետությունն առանց մարդկանց համաձայնության սկսում է հավաքել, պահել, մշակել մարդկանց անձնական տվյալները, ինչը բացարձակապես մարդու անձնական տվյալների պաշտպանության հիմնախնդիր է: «Կարող է պատահի՝ մեզ հետևո՞ւմ են. անձնական տվյալների գաղտնիությունը՝ կասկածի տակ» թեմայով քննարկմանն ասաց Ինֆորմացիայի ազատության կենտրոնի նախագահ Շուշան Դոյդոյանը:

Նա նշեց, որ հանձնաժողովի կողմից սխալ ընկալում է եղել այս երևույթի նկատմամբ, ի սկզբանե այս հարցին նայել են զուտ տեխնիկական տեսանկյունից՝ դիտարկելով զուտ պրովայդերներ- պետություն փոխհարաբերություններ, առանց գիտակցելու և  պատկերացնելու, որ սա ուղղակիորեն առնչվում է  մարդու իրավունքներին, պետության  միջամտությանն այդ իրավունքների իրականացմանը, մասնավորապես մարդկանց անձնական տվյալների պաշտպանության ոլորտին:

Շ. Դոյդոյանի խոսքով, նման հարաբերությունները պետք է կարգավորվեն բացառապես օրենքով, ոչ թե հանձնաժողովի ինչ-որ ենթաօրենսդրական  ակտով, որոշմամբ:

«Ի սկզբանե ձևը, մոտեցումը, մեխանիզմը, որով փորձել են առաջ շարժվել այս ոլորտը կարգավորելով՝ սխալ է, հակասահմանադրական, հակաօրինական»,- ասաց մասնագետը:

Նա նշեց, որ անձնական տվյալների պաշտպանության ոլորտում որևէ բան փոխելը, առաջարկելը կամ ձևավորելը պետք է բացառապես իրականացվի Անձնական տվյալների պաշտպանության գործակալության իմացությամբ, անմիջական մասնակցությամբ, նրանց դրական եզրակացությունը ստանալուց հետո նոր սկսել քննարկումները:

«Այս փուլերից որևէ մեկում, որքանով տեղյակ եմ, գործակալությունը ներառված չի եղել»,- ասաց Շ. Դոյդոյանը:

Նրա խոսքով, որոշման մեջ նշված չէ նպատակը, պետք է սահմանվի նաև այն անձնական տվյալների շրջանակը, որն անհրաժեշտ է այդ x նպատակին հասնելու համար:

«Չունենք նպատակ և չունենք այդ համաչափության սկզբունքի պահպանումը: Վստահ չեմ, որ այս ամբողջ տվյալների ծավալն է իսկապես անհրաժեշտ, որպեսզի իրենց այդ անհայտ նպատակին լիարժեքորեն հասնեն»,- ասաց Շ. Դոյդոյանը:

Քննարկմանը ներկա իրավաբան, հիպերհանցագործության դեմ պայքարի փորձագետ Դավիթ Սանդուխչյանն ասաց, որ հանձնաժողովը վկայակոչել է միջազգային փորձը, հիշատակել ԵՄ  կարգավորումը, սակայն  2014 թվականին Եվրոպական դատարանի կողմից այդ կարգավորումը համարվել է մարդու իրավունքներին հակասող, չեղյալ է համարել: Նա նշեց, որ կան մի շարք երկրներ, որտեղ անհատական տվյալները պահպանվում են,  բայց արվում են  օրենքով սահմանված կարգով և դեպքերում:

«Եվրամիությունը գտավ, որ տվյալների մասսայական հավաքագրումը ոչ միայն անձնական տվյալների, նաև մարդու վարքի որոշ ցուցանիշներ են, այսինքն դատելով այդ տվյալներից՝ կարելի է որոշել՝ որտեղ է  եղել, երբ է եղել, ինչ է արել»,- ասաց իրավաբանը:

Նա նշեց, որ մի շարք առաջադեմ երկրներ հրաժարվել են նման պրակտիկայից այն պարզ պատճառով, որովհետև անհատական տվյալներն այսօր այն գանձն են, որը որսում են աշխարհի բոլոր հայտնի մասնավոր և պետական հաքերները:  Դավիթ Սանդուխչյանի խոսքով, գրոհների մեծ մասը կազմակերպվում են պետական մարմինների կողմից: 2018 թ. հեռահաղորդակցության օպերատորների 30 տոկոսը ենթարկվել են հաքերային գրոհների, 30 տոկոսի դեպքում 1/3 դեպքում դա եղել է անհատական տվյալների որսը:

«Մեր պետական այրերը, հատուկ ծառայությունները սիրում են վկայակոչել, որ մենք պատերազմող երկիր ենք, լուրջ վերաբերվենք նման հարցերի: Չգիտեմ, նման դեպքերում ինչու այդ հանգամանքը հաշվի չի առնվել»,- ասաց նա:

Շուշան Դոյդոյանի խոսքով, մեր պրովայդերները՝ մեծ, թե փոքր, պատրաստ չեն ապահովել 2 տարի ժամկետով  անձնական տվյալների պատշաճ պաշտպանություն և բացառել երրորդ անձանց մուտքն այդ տվյալներին:

«Արդեն իսկ այս կասկածը հիմք է տալիս ասելու, որ պետք է կանգ առնել,  խնդիրները  լուծել ու հետո նոր մուտք գործեն այս զգայուն ոլորտ»,- ասաց նա:

Նրա խոսքով, սա անորակ փաստաթուղթ է, պահանջում են մոռանալ այս փաստաթղթի մասին, եթե իսկապես որոշել են, որ սրա անհրաժեշտությունը կա, պետք է սկսել նոր գործընթաց՝  այլ որակով ու այլ ընթացակարգով:

Դավիթ Սանդուխչյանի կարծիքով, սա արվել է իրավապահների խնդրանքով, քանի որ իրենց աշխատանքում շատ հարմար է ունենալ բոլոր բաժանորդների տվյալները և, ելնելով որևէ գործի անհրաժեշտությունից, պարզել տվյալ անձի տեղը, ինչ է արել, որտեղ է եղել, մտնում են դատարան, ստանում համապատասխան որոշում ու ստանում տվյալները: