Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մարտի 22-ը Ջրի համաշխարհային օրն է: Աշխարհն այն տոնում է 1993 թվականից սկսած: 

Աշխարհում  քաղցրահամ ջրի սպառումը կրկնակի անգամ արագ է, քան երկրագնդի բնակչության աճը: Շատ երկրների բնակիչներ զրկված են մաքուր աղբյուրների հնարավորությունից: Հայաստանն այդ առումով բարենպաստ կլիմայական գոտում է:

Բնությունը շռայլ է գտնվել մեր նկատմամբ, սակայն մենք դրա արժեքն, ավաղ, չգիտենք: Հայաստանի գետային ավազանների ջուրն աղտոտված է կենցաղային ու արդյունաբերական արտահոսքերով: Երկու դեպքում  էլ, ինչպես Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց ջրի որակի փորձագետ Մարինե Ոսկանյանը, աղտոտողը մարդն է։

Նա ներկայացրեց, թե որոնք են Հայաստանի ամենաաղտոտված գետերը:

«Եթե նայենք ՀՀ քարտեզը, կտեսնենք, որ ջրային ցանցը համաչափ չէ բաշխված: Մենք ունենք զգալի քանակությամբ մակերևութային ջրեր, այսինքն՝ գետեր, Հայաստանի հյուսիսում: Սակայն հենց այնտեղ էլ գերաղտոտված գետերն են՝ հանքարդյունաբերության պատճառով։ Օրինակ՝ Դեբետը, Շնողը: Նույն պատկերն ունենք Սյունիքի մարզում՝ Ողջի գետը: Քանիցս բարձրաձայնել ենք, որ հանքարդյունահանող ընկերությունները պետք է կենսաբանական մաքրման կայաններ տեղադրեն, սակայն մինչ այժմ ոչ մի ընկերություն չի տեղադրել»,- ասաց փորձագետը:

Հայաստանում գետերի աղտոտվածության մակարդակը միայն աճում է տոքսիկ միացությունների և մետաղների պատճառով: Հատկանշական է, որ Հրազդան գետը ևս ներառված է աղտոտված գետերի ցանկում: Այս դեպքում պատճառը քաղաքների խիտ բնակչությունն է:

«Հրազդանը մեր մեղքով է աղտոտվում՝ այս դեպքում ոչ թե մետաղներով, այլ ազոտային և ֆոսֆորական միացություններով: Դա վկայությունն է այն բանի, որ կոյուղաջրերի արտահոսք է տեղի ունեցել գետ՝ առանց մաքրման: Իսկ Հրազդան գետն անցնում է Երևանի և Նոր Հաճնի տարածքով: Այսինքն՝ բնակավայրերով անցնելով գետն ուղղակի աղտոտվում է կոյուղաջրերով»,- ասաց Ոսկանյանը:

Շրջակա միջավայրի փորձագետ Նվեր Խաչատուրյանն էլ մեզ հետ զրույցում նշեց, որ գետերն անջուր են մնում ոչ միայն կլիմայական փոփոխությունների, այլև վատ կառավարման և գերշահագործման պատճառով.

«Հիմա ողջ աշխարհում, նաև Հայաստանում ջրային ռեսուրսների գերշահագործում է տեղի ունենում : Մեր երկրում, օրինակ՝ գյուղացին, եթե ոռոգման ջրի պակաս է ունենում, օգտագործում է խմելու ջուրը: Կամ ավտոլվացան կետերն ու ռեստորաններն անխնա օգտագործում են խմելու ջուրը: Մինչդեռ եվրոպական երկրներում կա տարանջատում՝  խմելու ջուր, ոռոգման և լողանալու կամ այլ նպատակներով օգտագործման համար նախատեսված ջուր»:

Մեզանում ջրի գրագետ և խնայողաբար օգտագործման կուլտուրան բացակայում է: Մասնագետները կարծում են, որ դպրոցական տարիքից պետք է սկսել կրթել երեխաներին, որպեսզի հետո արդյունքն ակներև լինի: Այս համատեքստում հարկ է նշել, որ ջրի խնայողությունն ու պահպանությունը զարգացած երկրներում այնքան են գնահատում, որ արդեն իսկ կեղտաջրերից ստանում են 99 տոկոս մաքրությամբ խմելու ջուր: Վառ օրինակ է Սինգապուրը, որտեղ կոյուղաջուրն անցնում է մաքրման մի քանի փուլ և վերջնարդյունքում ստացվում է խմելու համար պիտանի ջուր:

Ինչ վերաբերում է մեր երկրում հանքարդյունաբերությամբ զբաղվող ընկերություններին, ապա պետությունը նրանց չի պարտադրում մաքրող կայանների տեղադրում:

Ըստ փորձագետների, դրանք բավականին թանկ արժեն և ընկերությունները պարզաբանում են, որ իրենց ձեռնտու չի լինի նման ներդրում անել: Արդյունքում՝ Հայաստանի և արդեն իսկ ողջ աշխարհի համար կարևոր նշանակություն ունեցեող ջրային պաշարներն աղտոտվում են ծանր և տոքսիկ նյութերով:

Մասնագետների դիտարկմամբ՝ այս ուղղությամբ հարկավոր է հրատապ  քայլեր  ձեռնարկել, քանի որ Հայաստանի ջրային պաշարներն անսպառ չեն: Ավելին՝ կան հաշվարկներ, որ նման տեմպերով ջրային ռեսուրսների գերշահագործման դեպքում, 2050 թվականին կարող ենք կանգնել ջրի սակավության լրջագույն խնդրի առջև: