Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի Ազգային պատկերասրահը 100 տարեկան է։ Այն իր հարուստ մշակութային արժեքներով՝ շուրջ 40 հազար,  հաստատուն տեղն է գրավել հայ և համաշխարհային մշակութային օջախների շարքում։  Պատկերասրահի հիմնադրման 100-ամյա հոբելյանի շրջանակներում մեկնարկել են մշակութային մի շարք միջոցառումներ և ծրագրեր։  Ազգային պատկերասրահն ունի նաև նորընտիր տնօրեն՝ Մարինա Հակոբյանը, ում հետ Panorana.am-ը զրուցել է  առաջիկա անելիքների, հեռանկարային գաղափարների, հայ մշակույթի հանրահռչակման մասին։

Panorana.am-Նախ սկսենք 2020 թվականից: Հաշվի առնելով կորոնավիրուսի համավարակն ու դրանով պայմանավորված սահմանափակումները՝ քանի՞ այցելու է ունեցել Ազգային պատկերասրահը 2020 թվականին, արդեն հաշվե՞լ եք, թե որքան վնաս է կրել մշակութային օջախը:

Մ.Հակոբյան-2020 թ. երկրում տիրող իրավիճակի և թանգարանում օդափոխության համակարգի ներդրման աշխատանքներով պայմանավորված՝ Պատկերասրահը 12 ամիսների փոխարեն գործեց ընդամենը 2 ամիս, դեռևս մարտի սկզբին բացված «Դալի և Պիկասո» ցուցադրությունն ընդամենը մի քանի օր անց փակվեց համավարակի պատճառով և վերաբացվեց արդեն օգոստոսի 20-ին:  Եվ, այնուամենայնիվ, չնայած հակահամավարակային կանոնների պահպանման և սահմանափակումների հետ կապված բավականին լուրջ բարդություններին, ընդամենը 10 օրում թանգարանն ընդունեց 10.000-ից ավելի այցելու, ինչն այդ պայմաններում իրոք ֆենոմենալ ցուցանիշ էր:  Թանգարանի հարակից տարածքներից սկսվող հսկայական հերթերն ու այցելուների հոսքը կարգավորելու նպատակով թանգարանը գործում էր մինչև ուշ երեկո, և երեկոյան Պատկերասրահի մուտքը բացվում էր Արամի փողոցի կողմից: Ցուցահանդեսի շրջանակներում վերանորոգվեց թանգարանի՝ Արամի 1 հասցեում գտնվող ետնամուտքը:

Ապակենտրոնացման և մարզերում թանգարանի մշակութային քաղաքականության շրջանակներում վերանորոգվեց և արդիականացվեց Հայաստանի ազգային պատկերասրահի մասնաճյուղ Մհեր Աբեղյան թանգարանը Վաղարշապատում: Իսկ սեպտեմբերի 25-ին՝ արվեստագետի ծննդյան օրը, նույն տեղում բացվեց Եղիշե Թադևոսյանի մշտական անվանական ցուցասրահ: Ցուցադրությունը կազմակերպվեց նկարչի ծննդյան 150-ամյակին նվիրված փառատոնի շրջանակներում: Նույն շրջանում իրականացվեցին բազմաթիվ կրթական ծրագրեր և առցանց դասախոսություններ, նկարահանվեցին ֆիլմեր, նշեմ, որ այս ընթացքում բավականին աճեց վիրտուալ այցելությունների քանակը: Ընդհանուր առմամբ, 2020 թ. թանգարանն  ունեցել է շուրջ 18.000 այցելու, իրագործել 100-ից ավելի կրթական ծրագիր:

Panorama.am-Ինչպիսի՞ հեռանկարային գաղափարներ, ծրագրեր, նախագծեր եք մտադիր իրականացնել առաջիկա ժամանակաշրջանում՝ կարճաժամկետ և երկարաժամկետ:

Մ.Հակոբյան-Պատկերասրահ ընդունվել եմ դեռևս 2003 թ. որպես գիտաշխատող, ապա՝ ֆոնդապահ, 2010-ից ղեկավարել եմ Գրաֆիկայի բաժինը, իսկ 2018-ից կատարել գիտքարտուղարի պարտականությունները: Արդեն 2020 թ. նշանակվել եմ Ազգային պատկերասրահի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար, ապա՝ տնօրեն: Արդեն շուրջ 20 տարի է թանգարանն իմ երկրորդ տունն է, և այսօր իմ, ավելի ճիշտ, իմ և թանգարանաի հրաշալի թիմի գաղափարներն ու նախագծերը այդ տարիների ընթացքում կուտակած փորձի խտացումն ու ամփոփումն են: Նշեմ, որ այս տարի լրանում է Հայաստանի ազգային պատկերասրահի հիմնադրման 100-ամյակը, թանգարանը ստեղծվել է 1921 թ. որպես Պետական թանգարանի հինգ բաժիններից մեկը՝ արվեստի բաժինը, և այսօր Պատկերասրահը կերպարվեստի խոշորագույն և հայկական հավաքածուով ամենահարուստ թանգարանն է Հայաստանում: Տասնյակ տարիների ընթացքում նվիրյալների ջանքերով զարգացող թանգարանն այսօր արդեն ունի ավելի քան 40.000 թանգարանային առարկա ընդգկող հավաքածու, որը ներառում է հայկական, ռուսական, եվրոպական արվեստի հրաշալի նմուշներ:

Եվ այսօր, ուսումնասիրելով համաշխարհային փորձն ու նվաճումները, և հարմարեցնելով Պատկերասրահի գործունեությունը ժամանակակից թանգարանի չափանիշների պահանջներին, մենք շարունակում ենք դեռևս 100 տարի առաջ սկսած ազգանվեր գործն ու հոգևոր-մշակութային ժառանգության փոխանցումը հետագա սերունդներին: Ծրագրերի մեծ մասն արդեն մշակման և իրագործման փուլում են դեռևս 2020-ից: Հիմնադրման 100-ամյակի շրջանակներում նախատեսում ենք սկսել Ազգային պատկերասրահի տարեգրքի լուսընծայումը (առաջին հատորը նվիրված կլինի թանգարանի, առանձին բաժինների պատմությանը), ընթացքում են 100-ամյակին նվիրված ծավալուն ալբոմի հրատարակչական աշխատանքները: Այս պահին մեր առաջնային նպատակներից է նոր, արդիականացված, լրացված ցուցադրությամբ՝ թանգարանի վերաբացումը, թանգարանի կայքի բովանդակային և վիզուալ հատվածների արդիականացումը, ադապտացումը ժամանակակից պահանջներին, թանգարանի մասնաճյուղերի բովանդակային կոնցեպտների վերամշակումը, ցուցադրությունների փոփոխությունը, մասնաճյուղերի գործառույթների ընդլայունը՝ ըստ մարզային բնութագրիչների:

Չափազանց կարևոր է դասական և արդի արվեստի դիալոգային միջավայրի ձևավորումն ու ժամանակակից արվեստի հավաքածուի սիստեմատիկ համալրումը: Առաջնահերթությունների ցանկում են ֆոնդապահոցային տարածքների արդիականացումն ու թանգարանի ներքին տարածությունների վերապլանավորումը (հանգստյան և ժամանցի, մանկական գոտիներ, թանգարանային գրախանութ-սրճարան ևն): Ծրագրերը շատ են, և միանգամայն իրագործելի:

Panorama.am- Ի՞նչ քայլեր եք անելու հայ մշակույթի հանրահռչակման, արտասահմանում ցուցադրություններ կազմակերպելու ու հենց Ազգային պատկերասրահի հարստությունը ներկայացնելու ուղղությամբ:

Մ.Հակոբյան- Արդեն հստակ քայլեր ենք ձեռնարկել հայաստանյան և արտասահմանյան թանգարանների, այլ պրոֆիլային ինստիտուտների, միջազգային համակողմանի համագործակցությունների ամրապնդման և համատեղ ցուցահանդեսների կազմակերպման, լսարանի ընդլայնման, առավել մեծ թվով տարբեր թիրախային խմբերի ներգրավման, նոր գործընկերային հարաբերությունների ձևավորման ուղղությամբ: Նախատեսում ենք զարգացնել և ամրապնդել համագործակցությունը տուրիստական գործակալությունների հետ: Այսօր թանգարանի հավաքածուի լուսաբանման մեր առաջնային միջոցներից է նաև թվային հարթակում թանգարանային գործունեության զարգացումը, նոր պաշտոնական կայքէջի, վիրտուալ էքսկուրսիաների, թանգարանային նմուշները լուսաբանող կարճ տեսանյութերի շարքի ստեղծումը և այլն:

Վերջին ամիսներին միջազգային համագործակցության շրջանակներում (Պետական Տրետյակովյան պատկերասրահ, Լոձի Արվեստի թանգարան, Գարաժ ժամանակակից արվեստի թանգարան, Պետական Ռուսական թանգարան, «Սլովո» հրատարակչություն և այլն) տպագրվել և տպագրության են պատրաստվել մի շարք ալբոմներ և կատալոգներ, որտեղ ընդգրկվել են ցուցանմուշներ Ազգային պատկերասրահի հավաքածուից, Ռոբերտ Ֆալկի 2 աշխատանք այս պահին ցուցադրվում  է Տրետյակովյան պատկերասրահում, իսկ 2021-2022 թթ. ՀԱՊ-ի ռուսական արվեստի հավաքածուի մի շարք ցուցանմուշներ կներկայացվեն Ռուսաստանի և Լեհաստանի խոշորագույն թանգարաններում:  

Panorama.am- Ռեստավրացիայի դպրոց բացելու հետ կապված որևէ ծրագիր ունե՞ք՝ հաշվի առնելով, որ Հայաստանում շատ նկարներ, որմնանկարներ,  հուշարձաններ վերանորոգման կարիք ունեն:

Մ.Հակոբյան - Ազգային պատկերասրահում բաժինը ձևավորվել է դեռևս 20-րդ դ. 1-ին կեսին և մինչ օրս հանդիսանում է  Հայաստանում համապատասխան տեխնիկական հագեցվածությամբ և  բարձրակարգ նկարիչ-վերականգնողներով միակ ռեստավրացիոն արվեստանոցը: Մենք ունենք գեղանկարի, գրաֆիկայի, դեկորատիվ-կիրառական արվեստի պրոֆեսիոնալ և կոմպետենտ վերականգնողներ, մեր մասնագետները պարբերաբար վերապատրաստվում են Մոսկվայի Գրաբարի ինստիտուտում, մասնակցում փորձի փոխանակման ծրագրերին, հայաստանյան և միջազգային   գիտաժողովներին, սեմինարներին: Բացի ՀԱՊ-ի հավաքածուում ընդգրկված նմուշներից մեր մասնագետները զբաղվում են այլ թանգարանների և պատկերասրահների թանգարանային առարկաների վերականգնմամբ, տալիս համապատասխան խորհրդատվություն:

Վերականգնման կենտրոն բացելու գաղափարն ունի տարիների պատմություն, դեռևս  2010-ական թթ. այդ ուղղությամբ հստակ քայլեր են արվել, սակայն, ցավոք, ավարտի չեն հասցվել: Վստահ եմ, որ հեռանկարային մեր ձեռքբերումներից մեկը լինելու  է գաղափարի իրականացումը:  

Panorama.am- Կոնկրետ Ազգային պատկերասրահում քանի՞ ցուցանմուշ վերանորոգման կարիք ունի, ի՞նչ է արվում այդ ուղղությամբ: 

Մ.Հակոբյան -Վերականգնման ենթակա առարկաների թիվն անընդհատ փոփոխվում է, այդպես, յուրաքանչյուր էքսպոզիցիայից առաջ գրեթե բոլոր առարակների հետ տարվում են համապատասխան մաքրման աշխատանքներ, մասնակի վերականգնվում են վերականգնման քիչ կարիք ունեցող առարկաները: Մեր մասնագետներն ամեն տարի ուսումնասիրում են մշտական ցուցադրությունում և ՀԱՊ-ի մասնաճյուղերում ընդգրկված առարկաներն ու կազմում մասնակի և հիմնովին վերականգնման ենթակա ցուցանմուշների ցանկ, առաջնահերթությունը տրվում է վերականգնման առավել մեծ կարիք ունեցող առարկաներին, ինչպես նաև տարբեր նպատակներով (հիմնականում՝ ժամանակավոր ցուցահանդեսներ Հայաստանում և արտերկրում) տեղաշարժման ենթակա ցուցանմուշներին:  

Panorama.am-Շնորհակալություն զրույցի համար։