Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հունվարի 31-ին Քննչական կոմիտեն ԱԱԾ-ի հետ միասին Էկոնոմիկայի նախարարությունում իրականացրած գործողությունների արդյունքում կալանավորեց փոխնախարար Անի Իսպիրյանին և 5 աշխատակցի, որոնք մեղադրվում են  գյուղատնտեսության աջակցության ծրեգրերում խոշոր չափերի չարաշահումներ իրականացնելու մեջ։ Նույն օրը հրապարակվեցին վիճակագրական տվյալներ, ըստ որոնց 2023 թվականին միայն գյուղատնտեսության ոլորտում է, որ դիտվել է 0.7 % անկում, ինչը նաև ոլորտի անարդյունավետ ֆինանսավորման հետևանք է ։

Գյուղոլորտում իրականացվող պետական աջակցման ծրագրերի արդյունավետության  խնդրիև պետական պատասխանատուների կալանքի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց Աուդիտորների պալատի նախագահ Նաիրի Սարգսյանի հետ։

«Բազմիցս հայտարարել եմ, որ նման աջակցության ծրագրերը որևէ տնտեսական հիմնավորվածություն չունեն և որևէ հաշվարկի վրա չեն կատարվում և ես միշտ դրանք դիտարկել եմ, որպես պետական միջոցների վատնումներ։

Այս ձերբակալություններին չեմ կարող անդրադառնալ, իրավապահ մարմինները պետք է գնահատական տան, բայց քանի որ այդ ծրագրերը համարում եմ վատնում և իմ կարծիքը ձևավորվում է դրանց տնտեսական հիմնավորումների և հաշվարկների հիման վրա, որոշակի ծրագրերի վերաբերյալ ես ինքս հաշվարկ եմ արել և տեսել, որ դրանք չեն կարող ունենալ էֆեկտիվություն։ Նույնիսկ դրանց հետվերադարձնելիության ժամկետում գյուղատնտեսության չի հասցնի այնպես աճի, որ կարողանա տրամադրված գումարները հետ վերադարձնի։

Սրան գումարելով այն փաստը, որ մենք գյուղոլորտում ունենք անընդհատ անկում՝ ես միշտ այսպես եմ վերաբերում հարցին. չափում ենք արդյունքով՝ յուրաքանչյուր կատարված ծախս կամ ներդրած ջանքեր։ Եթե արդյունքը բացասական է կամ նախապես հաշվարկված ակնկալիքից շեղում է տալիս, հետևաբար սխալ է կատարվել ամեն ինչ։

Ընդորում, իրենց նախանշած ծրագրերն ի սկազբանե ինձ համար անհասկանլի են և ի սկզբանե վստահ եմ եղել, որ դրանք պետք է ձախողեն։

Մի օրինակ բերեմ։ Երբ Էկոնոմիկայի նախարարությունը գլուխ էր գովում և լաստանավերի վերաբերյալ պետական բյուջեից ծախսումներ էր կատարում, ի սկզբանե բարձրաձայնեցինք, որ այդ լաստանավերը չեն կարող շահութաբերություն ապահովել և չեն կարող ՀՀ տնտեսական համակարգին որևէ կերպ օգուտ տան մեկ պարզ պատճառաբանությամբ՝ աշխարհը, բոլոր խոշոր սպառում կազմակերպող սուպերմարկետները, հիպերմարկետները մատակարարումների պահանջարկը դնում են հիմնականում երկու բաղադրիչի վրա՝ առաջին՝ անխափան մատակարարում, երկրորդ՝ արագ մատակարարում, բանակցությունները սկսում են հենց այս փուլից։

ՀՀ-ից ՌԴ արտահանումները և մատակարարումները մի քանի անգամ ավելի արագ են լինում ցամաքային ճանապարհով, Լարսի միջոցով։ Մի քանի անգամ ավելի էժան են լինում նաև ցամաքային ճանապարհով տրանսպորտային ծախսերը։ Այսինքը, եթե ես Հայաստանից պետք է լոլիկ արտահանել Ռուսաստան՝ միանշանակ լաստանավից չեմ օտվելու, որովհետև գյուղատնտեսական արտադրանքը հասցնեմ Փոթի, այնտեղից ծովով լաստանավով Նովոռոսիսկ, այնտեղից էլ մատակարարում իրականացնեմ՝ ամիսների մասին է խոսքը գնում։ Բայց մենք ունենք գյուղատնտեսական ապրանքներ, որոնց վեգետացիոն շրջանը շատ կարճ է։ Օրինակ ծիրանի դեպքում այն տևում է 1-1.5 ամիս։ Այսիքնը, ես չեմ կարող արտահանումն այդ ուղով իրականացնել, մրցունակ չի լինի ապրանքը։

Այս մադիկ որևէ մեկի հետ չխորհրդակցեցին, հրապարակային քննադատություններին ուշադրություն չդարձրեցին, անցավ մեկ տարի՝ հայտարարեցին, թե փաստորեն լաստանավերը բիզնեսը չկարողացավ օգտագործի և դադարեցնում ենք այդ ներդրումները, պայամանգիրը և այլն։

Սա ուղիղ պետական միջոցների վատնո՞ւմ էր, թե՞ ոչ։ Իհարկե՝ այո։

Այսինքը մի գերատեսչություն, որն ի սկզբանե որոշումը կայացնելու ժամանակ մասնագիտական հանրույթի հետ, կամ վերաբերելի հանրույթի, օրինակ գյուղատնտեսների հետ չի իրականացնում խորհրդակցություններ և իրենց գիտելիքներն ու ռեսուրսներն ել չեն բավարարում, ապա ակնհայտ է, որ ցանկացած ծրագիր այս վիճակին է հասնելում։

Այս ձերբակալությունը, կարծում եմ, ոչ թե Էկոնոմիկայի նախարարության կատարած նման ծախսերի սրբագրման, իրենց անունի մաքրման հետ է կապված, այլ կարծում եմ, որ այն ընդամենը արտահերթ ընտրությունների գնալու նախընտրական քարոզարշավի մեկ բաղադրիչ է, ոչ թե իրենք ուենն ազնիվ նպատակ և փորձում են պետական միջոցների վատնումները վերականգնել»,-ասաց Նաիրի Սարգսյանը։