Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կադաստրի կոմիտեի հրապարակած 2023 թ.-ի անաշարժ գույքի շուկայի վերլուծությունից պարզվում է, որ Հայաստանում առքուվաճառքի 50.059 գործարք է կատարվել։ Այն նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 5.4%-ով։  Բնակարանների առքուվաճառքի առավելագույն ցուցանիշն արձանագրվել է 2021 թվականին, երբ գործարքների թիվը հասել էր 56.044-ի։

2023 թվականին անշարժ գույքի առքուվաճառքի գործարքների առավել բարձր տոկոսաչափը՝ 27.0 %, գրանցվել է Երնան քաղաքում, իսկ առավել ցածրը՝ 19 %՝ Վայոց Ձորի մարզում:

Հատկանշական է, որ  նախորդ տարի Երևանում անշարժ գույքի հետ գործարքների թվի նվազումն տոկոսային հարաբերակցությամբ ամենաբարձրն է եղել՝ 13513՝  նախորդ տարվա 17734-ի դիմաց, որը 23.8%-ով նվազել է։ Սակայն վիճակագրական տվյալներից պարզ է դառնում, որ մայրաքաղաքում զուտ մասնավոր բնակարանների առքուվաճառքի թիվը նվազել է 29.6%-ով ։

Անշարժ գույքի շուկայում արձանագրված վերջին միտումների շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց տնտեսագետ, Tvyal.com հարթակի ղեկավար Աղասի Թավադյանի հետ։

«Այս ամենը շատ մտահոգիչ է, քանի որ ՀՀ-ի ներդրումներն հիմնականում ուղղվել են անշարժ գույքի մեջ։ 2022 թվականից բավականին մեծ քանակությամբ դրամական միջոցներ և կապիտալ է արտահոսել ՌԴ-ից Հայաստան, որը հիմնականում ներդրվել  է շինարարության մեջ, քնաի որ բանկային ալորտի հիմնական շահն այնտեղ է՝ կապված եկամտահարկի վերադարձի օրենքի կիրառման հետ։

Բավականին մեծ քանակությամբ շինություններ են կառուցվել Երևանում՝ այն հուսով և ակնկալիքով, որ վերջին երկու տարիների արձանագրված տնտեսական աճը, Ռուսաստանից կապիտալի և աշխատողների ներհոսքը շարունակվելու է, որը շատ նաիվ մտածելակերպ է։

Որոշ նախանշաններ կան, որ 2024 թվականին այս շուկան կարող է փլուզվել։ Նշեմ որ այս պահին այն շենքերը, որոնք կառուցվել էին Երևան քաղաքում, մասնավորապես կենտրոնում՝ 3000-4000 դոլար արժեն։ 2023 թվականի ամռանը մեկ սենյականոց բնակարանի վարձակալությունը Երևանի կենտրոնում ավելի թանկ է եղել, քան Մոսկվայում։ Երանում եղել է 1000 դոլար, Մոսկվայում 800 դոլար, որը խոսում էր այն մասին, որ որոշակի անհամաչափություն կար։ Այս պահին Երևանի կենտրոնում բնակարանի գինը հասել է 700 դոլարի։

Բայց մեր տնտեսության համար արդեն կան բացասական նախանշաններ, դրանցից մեկն այն է, որ ՏՏ ոլորտում աշխատատեղերի աճ արդեն չկա։ Այստեղ պետք է արաձանագրենք մի հանգամանք, որ ՌԴ-ից եկածները հիմնականում գնում էին ՏՏ ոլորտ, և այնտեղ արդեն աճը կանգնեց, իսկ վերջին երկու տարվա ընթացքում մոտ երկու անգամ ավելացել էր այդ ոլորտում աշխատողների քանակը։

Մյուս կողմից էլ, երբ հանրապետության աշխատատեղերի մոտ 70 %-ը Երևանում է և  ՀՆԱ-ի 60%-ից ավելին այստեղ է ստեղծվում, Հայաստան եկած այդ շինարարության կապիտալը հիմնականում Երևանում է դրվել՝ մայրաքաղաքում 2023 թվականին 2022թ-ի համեմատ բնակարանների գնման գործարքները մոտ 30 %-ով կրճատվել է։  Այս փաստը և այն, որ Երևանի կենտրոնում նորակառույցների գինը 3000-4000 դոլար է 1ք/մ-ի դիմաց, իսկ միջին աշխատավարձն Երևանում մոտ 300 հազար դրամ է, ապա շատ քիչ մարդիկ կգտնվեն, որոնք գնողունակ կլինեն այդ տները ձեռք բերելու համար։ Դրանք հիմնականում վաճառվում և ձեռք են բերվում բանկերի կողմից, որպեսզի եկամտահարկի վերադարձից օգտվեն։

Սա շատ-շատ վտանգավոր է, քանի որ մեր նրեդրումների մեծ մասը գնացել է դեպի անշարժ գույք, ավելին, կառավարությունն էլ արագ շահույթ ակնկալելով, նույնպես մեծ քանակությամբ գումարներ է ներդրել այս ոլորտում։

Այս պայմաններում մեծ վտանգ կա, որ այս ոլորտը 2024 թվականին կոլապսի ենթարկվի, ինչը խիստ բացասական կլինի մեր տնտեսության համար։

Կառավարությունն ունի մեծ ռեսուրսներ շուկայում դրամական միջոցները և հակաբյուջետային ոլորտը կառավարելու համար և  խորհուրդ կտայի եկամտահարկի վերադրաձը տալ այն կազմակերպություններին, որոնք նոր,արդի տեխնոլոգիաներով կազմակերպություններ կհամաձայնեն ստեղծել Հայաստանի Հանրապետությունում, որպեսզի արտադրության ոլորտն էլ զարգանա, ոչ միայն բանկարանաշինության։

Հիշեցնեմ, որ մինչև 2021 թվականն ամենամեծ տնտեսական աճը Հայաստանում եղել էր 2005-08 թթ.-ին, երբ կրկին շինարարության ծավալները շատ մեծ էին, որը դրական չէր ՀՀ-ի համար»,-ասաց Աղասի Թավադյանը։