Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ուկրաինայի Դոնեցկի շրջանի Մարիուպոլ քաղաքում նախօրեին մոտ 400 զինված անձինք հարձակվել են Ազգային գվարդիայի զորամասի վրա՝ փորձելով գրավել զենք-զինամթերք: Երկրի ներքին գործերի նախարար Արսեն Ավակովի խոսքերով  ՝ բախումների արդյունքում զոհվել է 3 մարդ: Նշվում է, որ զինված մարդիկ, որոնց հետագայում միացել են ցուցարարներ, զորամասի ուղղությամբ նետել են «մոլոտովյան կոկտեյլներ» և կրակ բացել:

Սա հերթական լուրջ բախումն է մի քանի շաբաթ Ուկրաինայի հարավ-արևելքում շարունակվող հուզումների, որոնք, փաստորեն, արդեն վեր են ածվել արյունալի դիմակայության:

Ուկրաինայի ըմբոստացած հարավ-արևելքը

Ուկրաինայում տեղի ունեցած իշխանափոխությունից հետո երկրի հարավ-արևելքում՝ Խարկովում, Դոնեցկում, Լուգանսկում և Օդեսայում շարունակվում են բողոքի ակցիաներ ու ժողովրդական հուզումներ, որոնց մասնակիցներն իրենց դժգոհությունն են արտահայտում երկրի գործող իշխանություններից: Ռուսախոս բնակչությունը, որը մեծամասնություն է կազմում Ուկրաինայի այդ շրջաններում, մեծ հիասթափությամբ է ընդունել լեզվի մասին նոր օրենք ընդունելու ուկրաինական իշխանությունների նախաձեռնությունը, օլիգարխ նահանգապետերի նշանակումը, տեղերում տիրող անիշխանությունն ու կոռուպցիան:

Ռուսաստանին Ղրիմի միանալուց հետո բողոքի ակցիաները նոր թափ են ստացել: Փողոցներ դուրս եկած հազարավոր ցուցարարներ պահանջում են անցկացնել հանրաքվե, որով պետք է որոշվի Ուկրաինայի հարավ-արևելյան շրջանների կարգավիճակը: Ցուցարարները հանդես են գալիս կամ Ուկրաինայի դաշնայնացման, կամ Ղրիմի օրինակով Ռուսաստանին միանալու կոչերով:

Ցուցարարները գրոհել և աստիճանաբար զավթել են պետական, վարչական շենքեր, որոնց վրա բարձրացրել են ռուսական դրոշներ, իսկ որոշ տեղերում, օրինակ, Դոնեցկում, որոշել են ձևավորել սեփական պետական ինստիտուտներ, հռչակել անկախ պետություն: Դոնեցկում արդեն իսկ որոշվել է մայիսին անցկացնել հանրաքվե Ուկրաինայի կամ Ռուսաստանի կազմի մեջ մտնելու մասին: 

Տարբեր քաղաքներում ժամանակ առ ժամանակ տեղի են ունենում բախումներ ցուցարարների և ուժայինների միջև: Սլավյանսկ քաղաքում Ուկրաինայի հատուկ նշանակության և անվտանգության ուժերը փորձել են ճեղքել ցուցարարների դիմադրությունը, սակայն հաջողության չեն հասել: Բախումների արդյունքում զոհվել է մեկ մարդ, ինը՝ վիրավորվել: 

Խարկովում լուրջ բախումներ են եղել Ուկրաինայի դաշնայնացման և դրա դեմ հանդես եկող ցուցարարների միջև: Փայտե, մետաղե ձողերի, լուսաձայնային նռնակների գործադրման արդյունքում վիրավորվել է մոտ 50 մարդ: Լուգանսկում ոստիկանությունն ընդհանրապես լուրջ դիմադրություն ցույց չի տվել ցուցարարներին և անցել է նրանց կողմը: Վերջիններս գրավել են պետական շենքերը և ամրացել այնտեղ: Օդեսայում զուգահեռ տեղի են ունենում Ուկրաինայի դաշնայնացման կողմնակիցների ու «եվրամայդանցիների» ցույցեր, երթեր: Երկրի դաշնայնացման կողմնակիցները շրջափակել են վարչական շենքերը:

Իշխանությունը գրոհում է

Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնակատար Ալեքսանդր Տուրչինովը ապրիլի 15-ին հայտարարել է Դոնեցկի շրջանում հակաահաբեկչական գործողություն սկսելու մասին: Նա վերջնագիր է ներկայացրել ցուցարարներին, որ նրանք պետք է հանձնեն զենքերը և ազատեն գրաված պետական հասատատությունները: Նույն օրը ուկրաինական զորքերը շարժվել են Սլավյանսկ և Կրամատորսկ քաղաքների ուղղությամբ:

Ուկրաինական ԶԼՄ-ների փոխանցմամբ՝ Կրամատորսկում ուժայինները իրենց հսկության տակ են վերցրել տեղի օդանավակայանը, որը մինչ այդ գրավել էին ցուցարարները: Բախումների արդյունքում զոհվել է չորս ակտիվիստ, իսկ երկուսը վիրավորվել: Ուկրաինական ուժայինները գրոհել են զինտեխնիկայով, որոնց ուղեկցել են անգամ ուղղաթիռներ և ռմբագոծիչներ: Սակայն ավելի ուշ հայտնի է դարձել , որ ցուցարարներն են փորձ արել գրոհել օդանավակայանը, որոնց հետ են մղել այնտեղ արդեն իսկ տեղակայված ուժայինները, իսկ զոհերի մասին տվյալները դեռ չեն հաստատվել, հայտնի է երեք վիրավորների մասին:

Իսկ ահա Սլավյանսկում իրադարձությունները զարգացել են այլ կերպ: Մոտ 60 զինվորական հրաժարվել է ուժ կիրառել ցուցարաների դեմ և անցել նրանց կողմը:  Նրանք հետ են ուղարկել զինտեխնիկան և հայտարարել, որ իրենք Սլավյանսկում հանդիպել են ոչ թե անջատողականների և ահաբեկիչների, այլ շարքային քաղաքացիների, որոնց դեմ չեն պատերազմի:

Ուկրաինական իշխանությունները հայտարարել են կամավորական ջոկատներ կազմավորելու մասին: ՆԳՆ ղեկավարի խորհրդականը նշել է, որ 19 շրջաններում ձևավորվել են կամավորական խմբեր, որոնց կարող է անդամագրվել 18-50 տարեկան ցանկացած տղամարդ: Նրանց նպատակն է հռչակվել «պաշտպանել երկիրը անջատողականներից և քրեական տարրերից»: «Դիմադրության ժողովրդական շարժում» ստեղծելու մասին հայտարարել է նաև Ուկրաինայի նախագահի թեկնածու Յուլիա Տիմոշենկոն: Նա կոչ է արել զինվորականներին համախմբվել՝ ընդդեմ «ռուսական օկուպացիայի»:

Ալեքսանդր Տուրչինովը փորձ է արել անգամ ստանալ արտաքին ռազմական աջակցություն: Նա դիմել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Պան Գի Մունին՝ առաջարկելով ՄԱԿ-ի խաղաղապահ ուժերի հետ միասին Ուկրաինայի արևելքում «հակաահաբեկչական գործողություն» իրականացնել: Սակայն ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը անհնար է համարել դա՝ ընդգծելով, որ անհրաժեշտ է ստանալ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի մանդատը, ինչը դժվար թե տեղի ունենա:

Արևմուտքից, մասնավորապես ՆԱՏՕ-ից ռազմական աջակցություն ստանալու հույսերը նույնպես չարդարացան: ՆԱՏՕ-ի անդամ Լեհաստանի արտգործնախարար Ռադոսլավ Սիկորսկին հայտարարել է, թե Ուկրաինան չի կարող անկնալել Արևմուտքի ռազմական աջակցությունը, քանի որ ռազմական աջակցություն է ցուցաբերվում միայն դաշնակիցներին, իսկ Ուկրաինան ֆորմալ առումով ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցը չէ:  Միաժամանակ նա լիովին օրինաչափ է համարել երկրի ներսում ուկրաինական իշխանությունների կողմից ուժ կիրառելը:

Տերությունների փոխադարձ մեղադրանքներն ու ճգնաժամի լուծման տարբերակները

Արևմուտքը մեղադրում է Ռուսաստանին Ուկրաինայի հարավ-արևելքում տեղի ունեցող իրադարձությունների կապակցությամբ: ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման հայտարարել է , որ Ռուսաստանը խախտել է Ուկրաինայի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը՝ սկզբում Ղրիմը բռնակցելով, իսկ այժմ էլ Ուկրաինայի հարավ-արևելյան շրջանները: Նա զգուշացրել է, որ եթե Ռուսաստանը շարունակի իր գործողությունները, ապա ԱՄՆ-ն տնտեսական պատժամիջոցներ կկիրառի:

Նման մոտեցում է որդեգրել Եվրամիությունը՝ մեղադրելով Ռուսաստանին Ուկրաինայում զինված խմբերին և անջատողականներին ուղղակիորեն աջակցելու մեջ:  ԵՄ-ն սպառնում է Ռուսաստանի դեմ կիրառել նոր պատժամիջոցներ: Սակայն թե կոնկրետ ինչպիսի պատժամիջոցներ կկիրառվեն, կան հակասություններ եվրոպական պետությունների միջև: Որոշ եվրոպական երկրներ կողմ են խիստ պատժամիջոցներին, որոշները՝ մտահոգություն ունեն նման խիստ միջոցների ապագա հետևանքների շուրջ, քանի որ ԵՄ շատ պետություններ տնտեսապես ամուր կապված են Ռուսաստանի հետ:

Արևմուտքը միակարծիք է, որ Ռուսաստանը պետք է դադարեցնի աջակցել ուկրաինացի անջատողականներին, հետ ուղարկի իր զորքերը ռուս-ուկրաինական սահմանից և թույլ տա ուկրաինական ժողովրդին ինքնուրույն որոշել իր ապագան:

Ռուսաստանն, իր հերթին, Արևմուտքին մեղադրում է Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակը օբյեկտիվորեն չպատկերացնելու մեջ: ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հերքել է պնդումները, թե Ռուսաստանը ցանկանում է իրեն միացնել Ուկրաինայի հարավ-արևելքը, ինչպես նաև այն մեղադրանքները, թե Ուկրաինայի տարածքում կան ռուս զինվորներ կամ գործակալներ:

Նա այդ մեղադրանքները «կատարյալ հիմարություն է» որակել : Պուտինի համոզմամբ՝ Ուկրաինայում ստեղծված ճգնաժամը կլուծվի, եթե երկրի հարավ-արևելքի ռուսախոս բնակչությանը տրվեն իրենց իրավունքներն ու շահերը պաշտպանելու երաշխիքներ: ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն ընդգծել է, որ Ռուսաստանը ցանկանում է տեսնել Ուկրաինան միասնական իր այսօրվա սահմաններով, որը լիովին կհարգի իր առանձին շրջանների շահերը: Նա փաստել է, որ Ուկրաինայի դաշնայնացումը կարող է լինել առկա խնդիրների լուծման ուղին:

Մեկ բանում համակարծիք են Արևմուտքն ու Ռուսաստանը. ուկրաինական ճգնաժամը պետք է լուծվի խաղաղ ճանապարհով: Այդ նպատակով այսօր Ժնևում  մեկնարկել է ԱՄՆ-ի, Եվրամիության, Ռուսաստանի և Ուկրաինայի միջև քառակողմ հանդիպումը, ուր քննարկվելու է ուկրաինական ճգնաժամի լուծման ուղիները: Հանդիպման արդյունքներից կախված կլինի, թե ինչպես կզարգանան իրադարձություններն Ուկրաինայում՝ լայնամասշտաբ քաղաքացիական պատերա՞զմ, առկա լարվածության շարունակական պահպանո՞ւմ, թե՞ Ուկրաինայի դաշնայնացման մեկնարկ:

Տիգրան Խաչատրյան
քաղաքագետ