Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Արցախը Հայոց պետականության համար պայքարի քառուղիներում» միջազգային գիտաժողովը հնարավորություն է՝ ոչ թե պարզ, բոլորին հայտնի ճշմարտություններ ասելու, այլ՝ խնդիրներ վերհանելու: Այս մասին Երևանում՝ միջազգային այդ գիտաժողովի ժամանակ ասաց ռուս վերլուծաբան Ստանիսլավ Տարասովը:

Թերևս Տարասովը իր խոսքը «հիմնավորեց» տարօրինակ կերպ. նրա խոսքով՝ տարածքը, որտեղ այսօր երեք պետություն է՝ Հայաստանը, Ադրբեջանն ու Վրաստանը, «կայուն սահմաններ չունեցող գոտիներից է»:

Մեջբերում ենք Տարասովի «սահմանային» ըմբռնումները՝ որպես ռուս քաղաքագետի մոտեցման ներկայացում, ու դրա հետ մեկտեղ, նյութի երկրորդ կեսում Panorama.am-ը մեկնաբանություն է խնդրել քաղաքագետ Ռուբեն Մեհրաբյանից։

«Եթե հարցնեք՝ մի 5-6 տարի հետո ո՞ր պետության հետ սահմանակից կլինի Հայաստանը՝ չեմ կարող ասել, Վրաստանն ընդհանրապես կլինի՞, թե՞ չէ՝ անհայտ է, ի՞նչ տեսք կունենա Ադրբեջանը՝ դարձյալ խնդիր է, հարց է նաև՝ ինչպիսի սահմանային հատված կունենա Հայաստանը Թուրքիայի հետ, դա ևս մեծ խնդիր է, որովհետև Թուրքիան Մոսկվան չէ: Ցունամին հյուսիսից չի գալիս, այլ հարավից եկավ»,- ասաց նա:

Տարասովը նշեց՝ քաղաքական անկայունության մասին իրենց ախտորոշումը փաստորեն հաստատվում է: 

Վերլուծաբանը նշեց, որ դժվարանում է հասկանալ՝ ինչ է կատարվում ԼՂ հակամարտության կարգավորման առումով. 30 տարի բանակցություններ են անցկացվում, այն էլ՝ փակ ռեժիմով: «Գիտեք ինչ, 30 տարի փակ ռեժիմով բանակցություններ անցկացնել չի կարելի, երբ ազգերի ճակատագիր է որոշվում, դա՝ մեկ, երկրորդը՝ բանակցությունների հիմքում ընկած են 5-6 փաստաթղթեր»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ բոլորը, ովքեր ծանոթ են դիվանագիտական պրակտիկային, հասկանում են, որ դիվանագետները միայն կոնկրետ խնդիրների մասին են խոսում: Տարասովի կարծիքով՝ այս հարցում հանելուկները շատ են:

«Ես հաշվել եմ՝ քանի անգամ են հանդիպել ՀՀ և Ադրբեջանի նախագահները, նրանք, ինչ է, կարծում եք՝ նարդի՞ են խաղում, կոնյա՞կ են խմում: Նշանակում է՝ կա քննարկումների մի օբյեկտ, որ մեզ հայտնի չէ»,- նշեց նա: Տարասովն անդրադարձավ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձևաչափին, նշելով՝ այս խումբը նշված ձևաչափով աշխատում է արդեն երկար տարիներ, խմբի անդամ-երկրներից Ֆրանսիայում ու ԱՄՆ-ում, կարելի է ասել, կայուն վիճակ է, իսկ Ռուսաստանը փոխվում էր՝ սկզբում թույլ էր, հետո սկսեց ամրապնդվել:

«Ուկրաինայի գծով մենք պայքարում ենք, Սիրիայում՝ ևս, այնտեղ խնդիրներ ունենք, Ղարաբաղում որևէ խնդիր չկա, կա լիարժեք կոնսենսուս, ինչ է դա, հանելուկ է, որ ոչ մի կերպ չենք կարողանում հասկանալ: Երկրորդ հանելուկը՝ եթե ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան ցանկանային անցկացնել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության նկրտումները բավարարող սցենարը, նրանք դա վաղուց կանեին, հավատացեք, որոշակի փուլում նրանք Ռուսաստանին կկոտրեին, հարց՝ ինչու չարեցին, ուրեմն՝ կա նախագիծ»,- ասաց նա:

Ըստ վերլուծաբանի՝ ԼՂ հակամարտությունը սառեցված վիճակում է, և այն անընդհատ կպահեն սառեցված վիճակում, թույլ չեն տա՝ խնդիրը լուծվի: Իսկ դրա հիմքերն, ըստ Տարասովի, գնում են դեպի Մերձավոր Արևելք:

«Մենք վատ գիտենք ԼՂ խնդրի գենետիկան, մենք գիտենք ԽՍՀՄ-ի և այլնի պատմությունը, ամեն ինչ շատ ավելի լուրջ է»,- ասաց նա:  Տարասովը նաև արձագանքեց Ադրբեջանի նախագահի՝ հայկական երկրորդ հանրապետությունը՝ Արցախը չճանաչելու մասին հայտարարություններին: «Իսկ ո՞վ է խնդրում ձեզ՝ ճանաչել հայկական երկրորդ հանրապետությունը՝ Մոսկվայում Պուտինը չի խնդրում, որևէ մեկը չի խնդրում, ուրեմն՝ ո՞վ է խնդրում»,- հարց ուղղեց նա:

Վերլուծաբանն ասաց՝ ինքը հանդես է եկել և հանդես է գալիս Ղարաբաղի անկախության օգտին, սիրում է հայ ժողովրդին, կարծում է, որ հայերը մեծ պատմություն ունեցող մեծ ազգ են, և եթե նրանք ցանկանան ստեղծել 4-րդ կամ 5-րդ Մեծ Հայաստանը, կկառուցեն նաև 4-րդ մեծ հանրապետությունը:

«Աշխարհը փոխվում է, այն գնում է դեպի քրիստոնեություն, և խաղադրույքները, որ դրվում են մեծ Քրիստոնյա Հայաստանի օգտին, որը հեռանկարում կարող է դառնալ մեծ պետություն, չափազանց լուրջ են:

Տարասովի՝ մի քանի տարի հետո սահմանների կտրուկ փոփոխության կանխատեսումն, ըստ քաղաքագետ Ռուբեն Մեհրաբյանի, ոչ թե քաղաքագիտության ոլորտից է, այլ պայծառատեսության: Panorama.am-ի հարցին՝ որքանո՞վ է տեղին ռուս վերլուծաբանի մտահոգությունը, թե ԼՂ խնդրի շուրջ բանակցությունները 30 տարի շարունակ փակ ռեժիմով են անցկացվում, Մեհրաբյանն արձագանքեց. 

«Ես չգիտեմ՝ ինչ է ասում Տարասովն ու ինչու է ասում, ինձ դա առանձնապես չի էլ հետաքրքրում, բայց հարցն այստեղ ոչ թե բանակցությունների ձևն է, այլ բովանդակությունը: Համենայն դեպս, ես կարծում եմ՝ բանակցությունները կգան, կհանգեն իրենց տրամաբանական ավարտին այն ժամանակ, երբ միջազգային հանրության կողմից Ադրբեջանի նկատմամբ կկիրառվի խաղաղության պարտադրանքին ուղղված: Այս պահին դրա նախադրյալները ես չեմ տեսնում»:

Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ այժմ բանակցային գործընթաց է, և կարող ենք արձանագրել, որ ներկայում բանակցային գործընթացի ակտիվ փուլ է, այլ է պարագան, թե ինչ հանգուցալուծում կունենա այս ակտիվ փուլը: Այստեղ, նրա խոսքով, առանձնապես մեծ օպտիմիզմի տեղ չկա, որ առարկայական բան կփոխվի: Երկրորդ խնդիրն, ըստ Մեհրաբյանի, այն է, որ, մասնակցելով այս բանակցային գործընթացին՝ ադրբեջանական կողմը միանգամայն անթաքույց ձևով պատրաստվում է լայնամասշտաբ պատերազմի, և դա փաստ է, ավելին, Ադրբեջանը այդ հիպոթետիկ լայնամասշտաբ պատերազմի սեփական նպատակները նույնպես չի թաքցնում և խոսում է դրա մասին հրապարակայնորեն, դա այն է, որ նրանք ուզում են վերադարձնել Երևանը, Զանգեզուրը, Սևանը և այլն, և այլն:

«Ինչ-որ բոնապարտիստական պլաններ են մտմտում, և դա չեն էլ թաքցնում, ընդ որում՝ դա ասում է ոչ թե ինչ-որ պատի թերթի մի հոդվածագիր, այլ երկրի ղեկավար, ընդ որում՝ միահեծան ղեկավար, հետևապես այս ամենին պետք է շատ լուրջ վերաբերվել, պետք է հասկանալ, որ այս ակտիվ փուլն էլ կարող է ավարտվել, ինչպես նախորդ ակտիվ փուլերը, դրանից հետո մենք կմտնենք շատ մեծ անկայությունների շրջան, որի ժամանակ շատ մեծ է լինելու ցանկացած պահի պատերազմի վերսկսման հավանականությունը»,- ասաց նա:

Մեհրաբյանի խոսքով՝ այս պահին այդ պատերազմը կանխարգելելու կամք միջազգային հանրության կողմից կարծես թե չի երևում, ավելի շատ ինչ-որ իներցիոն ազդեցություն կա, բայց այդ ազդեցությունը դեռ չի երաշխավորում պատերազմի բացառելը, հետևապես, այո, Հայաստանը շատ անելիքներ ունի ասվածի համատեքստում: Այդ փոփոխություններից առաջինը, քաղաքագետի գնահատմամբ, երկրի ներսում արմատական փոփոխությունների իրականացումն է, որպեսզի Հայաստանը կարողանա մեծացնել իր ամրության պաշարները, երկրորդ՝ դիվերսիֆիկացնել արտաքին և անվտանգության քաղաքականությունը, երրորդ՝ Հայաստանի քաղաքական դասը պետք է որդեգրի «վճռական մենակ»-ի կեցվածք:

«Մեր պատմությունը ցույց է տալիս, որ մենք հասել ենք հաջողության և խուսափել ենք անհաջողություններից այն ժամանակ, երբ հույսներս դրել ենք մեզ վրա: Այդ ժամանակ մենք, այո, ունեցել ենք նաև դաշնակիցներ: Հայաստանի անելիքն այսօր սա է, և այսպես ասենք՝ ժամանակի հետհաշվարկի ռեժիմում ենք մենք, և թե երբ է լինելու այդ իքս պահը, դժվար է ասել, այնուամենայնիվ, Հայաստանն իր անելիքների մեջ պետք է շատ վճռական լինի իր անելիքների մեջ՝ աչքի առաջ ունենալով այս բավական բարդ հեռանկարը, այսպես ասենք, որը մարտահրավեր է, և որը մենք պետք է դեռ հաղթահարենք»,- ասաց նա:

Ադրբեջանի նախագահի՝ Երևանը «վերադարձնելու» մասին հայտարարությունն, ըստ քաղաքագետի, պարզապես հոգեկան խնդիրներ ունեցող անձի հայտարարություն չէր, ինչպես գնահատվեց, այլ պետական ռազմավարության բացահայտում: «Հոգեկան առողջությունը թողնենք մի կողմ, բայց Ալիևը շատ հստակ շարադրեց Ադրբեջանի պետական ռազմավարությունը Հայաստանի և հայ ժողովրդի հանդեպ, մենք սրան պետք է շատ և շատ լուրջ վերաբերվենք և շնորհակալություն հայտնենք Ալիևին՝ անկեղծության համար՝ այդ կարևոր տեղեկությունը մեզ փոխանցելու համար, ու այդ տեղեկությունից պետք է անենք շատ պրակտիկ հետևություններ, դրանից պետք է բխեն շատ պրակտիկ գործողություններ»,- ասաց նա: