Ձեր վստահելի աղբյուրը

ԼՂ հակամարտության էական հատկանիշներից է այն, որ բավական ուժեղ կոնսենսուս կա ԱՄՆ, ՌԴ և Եվրոպայի միջև՝ այս հակամարտության լուծման ուղիներ գտնելու հարցում: Մարտի 15-ին Երևանում ԼՂ հարցի վերաբերյալ կազմակերպված քննարկմանը նման տեսակետ հայտնեց Կարնեգի Եվրոպա Հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող Թոմաս դե Վաալը: Նրա խոսքով՝ թեպետ ԱՄՆ, ՌԴ և Եվրոպայի մոտեցումների մեջ կան նրբություններ, մարտավարական տարբերություններ, բայց վերջնական արդյունքի առումով տարբերություն չկա:

Ըստ դե Վաալի՝ այստեղ ռազմական իրավիճակը պարզ է՝ երկու կողմերն էլ հավատացած են, որ թերևս մեծ մի ճակատամարտ է լինելու: Միջազգային դիվանագիտական կարծիքում կա համոզմունք՝ պետք է որոշակի տեղեատվական ճակատամարտ մղել և հաղթել:

«Մենք տեսնում ենք անավարտ, ձգձվող տեղեկատվական պատերազմ, հայերն ու ադրբեջանցիները վիճում են պատմական, իրավական հարցերի շուրջ, այդ կրակին յուղ է լցնում ԼՂ կարգավիճակի անորոշությունը: Այդ է պատճառը, որ Երևանում ու Բաքվում զգուշավոր են զիջումների գնալու հարցում»,- ասաց նա:

Ըստ վերլուծաբանի՝ միջազգային միջավայրում սեպարատիզմի հարցում նորաձևությունը փոխվում է. պետությունների աշխարհում անջատողականությունը վատ է, դրա հետևանքով պետությունները քանդվում են, կարգուկանոնը խախտվում է, բայց կան նաև բացառություններ:

«Նորաձևությունը փոխվել է, Ղրիմի պարագայում, օրինակ, հիմա ավելի շատ խոսում են տարածքային ամբողջականության մասին, մենք արևմտյան առաջնորդներից ՌԴ տարածքային ամբողջականության մասին ավելի շատ կանոնավոր հայտարարություններ ենք տեսնում, դա էլ ոգևորել է Ադրբեջանին. նա ավելի պահանջկոտ ձևով է խոսում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին: Սա հետղրիմյան երևույթ է»,- ասաց նա:

Դե Վաալի խոսքով՝ հետղրիմյան շրջանում մոդայիկ դարձած տարածքային ամբողջականությամբ ոգևորվելով՝ Ադրբեջանում սպասում են՝ միջազգային կոնսենսուսը որ ուղղությամբ կփոխվի, և այդ սպասողականությունը բարդացնում է Մինսկի խմբի գործընթացը: Վերլուծաբանը նաև նշեց, որ հայերն ու ադրբեջանցիները երկուսն էլ մեղադրում էին Մոսկվային, Ադրբեջանը նշում էր, որ ՌԴ-ն նպաստում է հակամարտությանը, իսկ հայկական կողմը՝ որ նա զենք է տրամադրում Ադրբեջանին, որն օգտագործվում է Հայաստանի դեմ, մինչդեռ նա պետք է լինի Հայաստանի ռազմավարական գործընկերը:

«Ռուսաստանը այս հակամարտության շրջանակներում չունի փափուկ ուժ, ունի լծակներ: Նրանք չեն ժխտում ՌԴ դերը այս հակամարտությունում և չեն ուզում, որ այն վերջանա: Այն, ինչ վերաբերում է ՌԴ-ին, վերաբերում է նաև Իրանին, նույնիսկ Թուրքիային, որն ունի հետաքրքրություններ, բայց չի ուզում օգտագործել իր լծակները: Բոլորը ուզում են այս հակամարտությունը լուծված տեսնել, սակայն՝ ցածր գնով՝ իրենց շահերից բխելով, նրանք զուսպ գումարներ են տրամադրում, հանդիպումներ են կազմակերպում, բայց ոչ ոք չի ուզում դառնալ այս կոնֆլիկտի տերը»,- ասաց նա:

Ըստ դե Վաալի՝ եթե ՄԱԿ-ն ավելի շատ դեր կատարեր այս կոնֆլիկտի լուծման շրջանակներում, հնարավոր է՝ իրավիճակն այլ լիներ, սակայն ՄԱԿ-ը մի կողմ է քաշվել, քանի որ Հայաստանև ու Ադրևբեջանը այս օպերացիայի շրջանակներում ունեն տարբեր նպատակներ, դա չի զարգացրել խաղաղության կառուցման հնարավորությունը:

Վերլուծաբանը նշեց՝ կան բարդ քաղաքական փաստաթղթեր, որոնք ամրագրվել են ԵԱՀԿ համանախագահների կողմից, սակայն դրանք չեն ասում՝ ինչ պետք է արվի այս հակամարտության հետ: Նրա խոսքով՝ հայկական կողմը պետք է ապացուցի, որ իրոք նպատակը անվտանգությունն է, այսինքն՝ հայկական քաղաքական որոշումերը, ինքնությունները, գոյատևումը խոսում են անվտանգության պահպանման մասին, իսկ ադրբեջանական կողմը ուզում է վստահություն ստեղծել, որ փախստականները կարող են վերադառնալ՝ անվտանգության մեջ լինելով:

«Մենք տուն ենք կառուցում՝ առանց հատակի, ես կարծում եմ՝ դա շատ մեծ տարր է այս հակամարտության միջազգային կոնտեքստի համար: Մի անեկդոտ կա՝ մի մարդ, որը գնում է Իռլանդիա, բայց ճանապարհը չգիտի, գյուղացուն հարցնում է՝ ինչպե՞ս հասնեմ Դուբլին, գյուղացին ասում է՝ գիտես, ես այդտեղից չէի սկսի: Մենք, ցավոք, պետք է սկսենք այն իրավիճակից, որն ունենք»,- ասաց նա:

Ըստ դե Վաալի՝ հարևան երկրները կարող են կարևոր դեր խաղալ այս հակամարտության մեջ, այդ երկրներից մեկն է Իրանը՝ այն միակ երկիրն է՝ միջազգային դեր ունեցող, որ այս հակամարտության հետ սահման ունի, Վրաստանը ևս դեր ունի, բայց այն շատ թույլ է, Վրաստանը շատ լավ հարաբերություններ ունի երկու երկրների հետ, նաև այն երկիրն է, որը շատ է տուժում, եթե կոնֆլիկտը նորից ծնվում է: Վրաստանն, ըստ դե Վաալի, կարող է հրավիրել հանդիպումներ՝ սահմանի վրա: Դե Վաալը կարևորեց այս հակամարտությանը ազգային մասնակցությունը, նշեց, որ կա դրա պահանջը, մարդիկ պետք է ժամանակ և ջանք նվիրեն:

«Ես ուզում եմ ընդգծել՝ «ինչպիսի տեսք պետք է ունենա խաղաղության կառուցումը», «ինչպիսի երկխոսություն պիտի տեղի ունենա», այդպիսի բառերը կարող են միջազգային նվիրատվություն լինել այս հակամարտության կարգավորմանը»,- հավելեց նա: