Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ադրբեջանում կայացած նախագահական ընտրությունները մրցակցության բացակայության պայմաններում վերածվեցին հանրաքվեի, ընդ որում՝ շինծու հանրաքվեի։ Ապրիլի 12-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը նման կարծիք հայտնեց ադրբեջանագետ Անժելա Էլիբեգովան։ ԿԸՀ նախնական տվյալներով՝ Իլհամ Ալիևը հավաքել է 86 տոկոս ձայն։

«Եվ էքզիթ փոլերը, և նախնական հարցումները 82 – 86 տոկոս էին ակնկալում, այդ թիվն էլ նկարեցին։ Զավեշտալի կլիներ, եթե ավելի ցածր ցուցանիշ ունենար։ Հակառակորդներից մեկը երեկ բավական զավեշտալի բան արեց, բարձրաձայնեց, որ իր ձայնը տվել է Ալիևին և ակնկալում է, որ կդառնա վարչապետ»,- ասաց նա։

Մյուս ընդդիմախոսներն, ըստ ադրբեջանագետի, ընդդիմության մեջ որևէ կշիռ չունեցող, հարց չլուծող ֆիգուրներ էին, ինչը ևս ակնկալելի էր, քանի որ ընտրությունները պետք է տեղի ունենային հոկտեմբերին, սակայն բոլորի համար անսպասելիորեն կես տարի առաջ բերվեցին։

Ըստ Էլիբեգովայի՝ դա արվեց, որպեսզի պայքարից դուրս բերեն ընդդիմությանը, նրանց հնարավորություն չտան պատրաստվել, ուժերը հավաքել և Ալիևի համար իրական խնդիրներ ստեղծել, ինչը հաջողվեց, որովհետև հիմնական ընդդիմադիր ուժերը հրաժարվեցին ընտրապայքարից, ընդամենը երկու ձևական, սակավամարդ ցույց արեցին։ Ադրբեջանագետի խոսքով՝ Ալիևին թույլ տվեցին հնարավորինս հանգիստ վերընտրվել։

Ադրբեջանի առաջին տիկնոջը՝ Մեհրիբան Ալիևային փոխնախագահի պաշտոնում նշանակումից հետո, ըստ բանախոսի, ներիշխանական կլանների հակամարտությունն ավելի սրվեց, ինչը Ալիևի համար սովորաբար ընտրություններից առաջ բավական լուրջ խնդիրներ է ստեղծում այն առումով, որ ամեն մեկը փորձում է ավելի շահեկան դիրքից ելույթ ունենալ։ Էլիբեգովան նշեց՝ այժմ խոսում են այն մասին, որ ընտրություններից հետո իշխանության ներսում սպասվում են փոփոխություններ՝ անձերի և համակարգային։

«Կարծում եմ՝ Ալիևը գնալու է հոր թիմից մնացած հին թիմի ներկայացուցիչներին խաղից դուրս բերելու ճանապարհով, իսկ իր թիմը համալրելու է նոր, երիտասարդ և գիտակից, ժամանակակից աշխարհընկալում ունեցող կադրերով»,- ասաց նա։

Ադրբեջանագետը նշեց, որ ընտրությունների ժամկետի փոփոխության մի հնարավոր պատճառն էլ տնտեսականն է. Ադրբեջանում տարվա երկրորդ կեսին տնտեսական իրավիճակի բարդացում է սպասվում, թեպետ հիմա ասում են՝ մանաթի արժեզրկում չի սպասվում, բայց որքան համառորեն են խոսում այդ մասին, այնքան մեծ են դրա շանսերը, բացի այդ, նավթի գներն են տատանվում, տարվա երկրորդ կեսին արտաքին պարտքերի վճարման՝ տնտեսական տեսակետից ոչ շահեկան շրջան է։

«Սոցիալական դժգոհությունները ընտրության վատ պատկեր են ստեղծում, հետևաբար՝ հնարավորինս հանգիստ, առանց լուրջ խնդիրների Ալիևը սղացրեց այս ընտրությունները, միջազգային հանրությունն էլ առանձնապես դեմ չէր։ Ընտրություններին մոտ 900 դիտորդ էր մասնակցում՝ 60-ից ավել երկրներից և կազմակերպություններից։ Ինչն էր հետաքրքիր. սովորաբար կոշտ զեկույցներով ելույթ է ունենում ԵԱՀԿ-ն, բայց խորհրդարանական ընտրություններից առաջ հասցրեցին նրան, որ իրենց ուղղակի Ադրբեջան մուտքը արգելեցին, և զեկույց, որպես այդպիսին, չկար»,- ասաց նա։

Էլիբեգովան նշեց, որ կարծես ներքին ինչ-որ պայմանավորվածություն կար իշխանության և ԵԱՀԿ առաքելության միջև, որ զեկույցը լինելու է բավական փափուկ՝ տեխնիկական տեղեկություններ, քիչ քննադատական նկատողություններ կամ առաջարկներ, դա նկատել է նաև ընդդիմությունը՝ ասելով, որ այս զեկույցն իր լեզվով ու տոնայնությամբ տարբերվում է։

Բանախոսը նշեց, որ ընդդիմության լրատվամիջոցներն անգամ քիչ գրեցին ընտրախախտումների մասին, և կարելի է ենթադրել, որ զանգվածային ընտրախախտումների կարիք էլ չկար, պարզ էր, որ Ալիևը դառնալու է նախագահ. նա այսօր մզկիթ է բացել, աշխատանքային հանդիպումներ են կայացել, այսինքն՝ բնականոն գործընթացը չի էլ խախտվել։

«Հայացք» վերլուծական կենտրոնի փորձագետ Նարեկ Մինասյանի խոսքով՝ Ալիևի ընտրությունը և ընդհանրապես ընտրական գործընթացներն Ադրբեջանում միայն բեմականացում են՝ նախատեսված ավելի շատ միջազգային հանրության համար։ Դրանց նպատակն է՝ ստեղծել լեգիտիմության պատկեր, ցույց տալ, որ տեղի են ունենում դեմոկրատական գործընթացներ:

Ընտրության կազմակերպմամբ, ըստ փորձագետի, մասնակցության ապահովման խնդիր էր լուծվում, տվյալ պարագայում ևս ակտիվ աշխատանք է տարվել՝ ցույց տալու համար, որ հանրությունը ևս ներգրավված էր այս գործընթացներին:

Երրորդ խնդիրն, ըստ Մինասյանի, դիտորդական առաքելություններն էին, որ բոյկոտել էին ընտրությունները, ինչը հետաքրքիր հանգամանք էր։ Նրա խոսքով՝ ուշագրավ է, որ ընտրության ժամկետները տեղափոխելով՝ Ալիևը դիտորդական առաքելություններին զրկեց դիտորդական գործունեության հնարավորությունից:

Բանախոսը նշեց՝ ժամկետի փոփոխությունը ևս մեկ նպատակ ուներ. ներկայում, երբ միջազգային հանրության ուշադրությունը կենտրոնացած է այլ զարգացումների վրա, տվյալ ընտրությունները մղվեցին երկրորդ պլան, և այնքան էլ ուշադրություն չդարձվեց դրանց վրա, այս հաշվարկը կարծես աշխատում է։

Մինասյանն ասաց, որ տարբեր երկրների առաջնորդներ արդեն շնորհավորել են Ալիևին, բնականաբար առաջինը շնորհավորել է Թուրքիայի նախագահը, ապա Բելառուսի, Իրանի, Վրաստանի առաջնորդները, իսկ առաջիկա ժամերին կլինեն նաև այլ շնորհավորանքներ:

«Արդյոք պե՞տք է այս ոչ մրցակցային ընտրության հետ կապված արձագանք սպասել՝ ոչ, նախ միջազգային օրակարգը հագեցած է, բացի այդ՝ Ադրբեջանին հաջողվում է բավական բարձր գնով «ծախել» իր կարևորությունը՝ զերծ մնալով սանկցիաներից»,- ասաց նա՝ ընդգծելով. որևէ այլ երկրում մարդու իրավունքների նման խախտումները համապատասխան արձագանքի կարժանանային վստահորեն: