Կարանտինի պայմաններում՝ թափոնին երկրորդ կյանք տալու գործընթացը
Այն, ինչն առօրյայում օգտագործում ենք, որի արդյունքում առաջանում է թափոն, իրականում լուրջ ռեսուրս է: Իսկ այսօր այդ ռեսուրսն ամբողջ աշխարհում արժեք ունի, խոսքը՝ տեսակավորված աղբի մասին է:
Հայաստանում վերջին տարիներին տարբեր հասարակական կազմակերպություններ, նախաձեռնող խմբեր սկսեցին ակտիվորեն խոսել աղբի տեսակավորման կարևորության մասին: Ավելին, մայրաքաղաքում արդեն բնակչության մի ստվար զանգված տանը տեսակավորում է աղբը՝ առանձնացնելով պլաստիկը, թուղթը, ապակին և հանձնում ամիսը մեկ անգամ տարբեր համայքներով շրջող կազմակերպությունների ներկայացուցիչներին:
Panorama.am-ը զրուցել է այս գործով զբաղվող երկու կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ:
«Սմարթ ապագա» ընկերությունը երկար ժամանակ է, ինչ մայրաքաղաքի տարբեր վարչական շրջաններից հավաքում է բնակիչների տեսակավորված աղբն ու հանձնում վերամշակող տարբեր ընկերություններին:
Ընկերության մարքեթինգի գծով տնօրեն Հայկ Կազարյանը Panorama.am-ին պատմեց ,թե ինչպես են աշխատում կարանտինի ընթացքում և ինչ դժվարությունների են բախվում:
«Երբ սկսեց կարանտինը, շուրջ երկու ամիս չենք աշխատել: Թեև 1000-ից ավելի բաժանորդներ զանգահարում էին և հետաքրքրվում, թե երբ ենք վերսկսելու աշխատանքները: Չէինք սկսում, քանի որ թիմում ունեինք կորոնավիրուսի վարակված դեպք: Մեր թիմի ներկայացուցիչներից մեկի ընտանիքի անդամը մահացավ, բացի այդ, մեր հիմնական վարորդն՝ իր ընտանիքի անդամների հետ կոնտակտավորի հետ շփում էր ունեցել, այդ պատճառով վախեր ունեինք: Այս պահին, փորձում ենք զգուշավորություն պահպանել, մասնավորապես՝ վճարները բնակիչները հիմնականում փոխանցումով են արդեն անում»,- ասաց Հայկ Կազարյանը:
Այսպիսով, արդեն տեսակավորված աղբը բնակիչների տանը չի մնում: Ի տարբերություն «Ապագա սմարթ» ընկերության, «Աղբ չէ» նախաձեռնությունը կարանտինի շրջանում ևս գործել է, իհարկե ՝ զգուշավորությամբ:
«Աղբ չէ» ակցիայի նախաձեռնության հիմնադիր Հռիփսիմե Մկրտչյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում տեղեկացնում է՝ այսօր ոչ միայն տեսակավորված աղբի հավաքման, այլև վերամշակող ընկներությունների մոտ հումքի բացակայության խնդիր ունենք:
«Հումքի խնդիր կա, քանի որ աղբի տեսակավորմամբ զբաղվող նախաձեռնող խմբերը քիչ են, իսկ վերամշակող ընկերությունները՝ շատ»,- ասաց Մկրտչյանը:
Բոլոր դեպքերում, հավաքված թափոնն ուղարկվում են վերամշակող ընկերություններ, որտեղ երկրորդային հումքից ստանում են կենցաղում օգտագործելու համար պիտանի կարևոր իրեր:
«Երևի ոչ ոք չի էլ կռահում, որ իր գցած պլաստիկ իրը դառնում է, օրինակ ՝ դույլ, կախիչ։ Թուղթը տարանջատվում է սպիտակ և ստվարաթղթի։ Սպիտակ թղթից ստացվում է զուգարանի թուղթ, ավելի քան 15 արտադրամաս ունենք։ Իսկ ստվարաթղթը նորից վերամշակվում և ստվարաթղթե արկղեր է դառնում։ Ապակե թափոնը ևս տարանջատվում է ։ Գունավոր ապակուց շշեր են պատրաստվում, իսկ սպիտակ ապակուց՝ արձանիկներ կամ խմիչքի համար տարրաներ, որոնք ևս արտահանվում են»,- տեղեկացրեց Հռիփսիմե Մկրտչյանը։
Հայկ Կազարյանն էլ ավելացրեց ՝ թափոններին երկրորդ կյանք տալով, ստեղծվում են իրեր, որոնք պիտանի են առօրյա գործածության համար՝ ծաղկաման, ճանճաքշի և այլն:
«Հայաստանում վաղուց եղել են վերամշակող ընկերություններ, դեռևս սովետական ժամանակներին: Օրինակ՝ մակուլատուրայից ստանում են ստվարաթուղթ, զուգարանի թուղթ կամ վերաօգտագործում են ապակե իրերը: Ամենից շատ վերամշակվում է պլաստիկը: Թեև շատ դժվար է պլաստիկից նոր իր ստանալը։ Սովորաբար ստացված իրերից ինչ-որ մի մասն է լինում վերամշակված պլաստիկից: Պլաստիկից ստանում են ծաղկաման, ճանճաքշի կամ ճանճի ճիպոտ, գոգաթիակ և այլ իրեր, այսինքն ՝ այն իրերը, որոնք ավելի դյուրին է ստանալ վերամշակվող պլաստիկից»,- ավելացրեց Կազարյանը:
Իսկ որն է կազմակերպությունների շահը, իրականում՝ այդքան էլ մեծ եկամուտների միջնորդ կազմակերպությունները, որոնք զբաղվում են տեսակավորված աղբի հավաքմամբ, չեն ստանում:
Այսպես՝ «Սմարթ ապագա» ընկերությանը բաժանորդագրվելու համար, բնակիչները վճարում են տարեկան 10 000 դրա։ Ընկերության ներկայացուցիչները մոտենում են բաժանորդի բնակարանից աղբը տանում:
Իսկ «Աղբ չէ» նախաձեռնությունն անվճար է հավաքում աղբը, սակայն բնակիչն ինքը պետք է բերի տեսակավորված աղը նախապես հայտարարված վայր՝ իր վարչական շրջանում:
«Աղբ չէ» նախաձեռնության հիմնադիրը տեղեկացրեց նաև, որ թափոնը հանձնում, փոխարենը վերցնում են արդեն վերամշակված իրեր և համացանցում դրանք վաճառելով՝ լուծում են տրանսպորտի հետ կապված խնդիրներ, գնում ձեռնոցներ, պարկեր:
Կարևորն այն է, որ բնակչության շրջանում գնալով սկսում է մեծանալ հետաքրքրությունը՝ աղբի տեսակավորման, բնության պահպանության և այս կուլտուրայի ներդրման հանդեպ: Մայրաքաղաքից բացի նախաձեռնողները ծրագրում են նաև գործունեություն ծավալել մարզերում, թեև գիտակցում են, որ դժվար է լինելու, սակայն, ինչպես իրենք են ասում, անհնարին ոչինչ չկա:
Հարկ է ավելացնել, որ միայն մեկ նախաձեռնող խմբի կողմից իրականացված աշխատանքների արդյունքում, փրկվել է ավելի քան 2300 ծառ։ Այսինքն՝ վերամշակելով թուղթը, փրկում են ծառերը հատումից։ Յուրաքանչյուր 58 կգ թղթին համապատասխանում է 1 հատ 11 մետրանոց ծառ։ Ինչ վերաբերում է պլաստիկին, ապա ավելի քան 9 տոննա փրկվել է աղբամանից։ Այսպիսով, այս կերպ զգալի օգնում ենք, որպեսզի պահպանենք բնությունը:
