Ձեր վստահելի աղբյուրը

Արդեն երկու տարի է ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության գերակայությունների շարքում է Հայաստանի սերմարտադրության զարգացման տեսլականը, որի իրագործման համար Հայաստան են ներկրվում էլիտային վերարտադրության սերմացուներ:

Սերմացուն շահառուներին է տրամադրվել մեկը երկուսին վերադարձնելու պայմանով, նախորդ տարվա բերքից ահազանգեր կամ դժգոհություններ չեն հնչել:

Սակայն այս տարի արդեն իսկ ահազանգեր կան, նաև Արմավիրի, Տավուշի, Արագածոտնի, Շիրակի մարզերից: Ցորենը կարճացողուն է, բերքահավաքի ժամանակ կորուստները մեծ կլինեն, հարկերը վճարելու, սերմացուի վերադարձելիության հարց կա:

Ահազանգերից հետո գյուղանխարարությունը զբաղվել է խնդրով, և նախարարության կայքի փոխանցմամբ, մասնագետների կողմից ուսումնասիրություններ են կատարվել ինչպես առաջին վերարտադրության, այնպես էլ 2011թ. աշնանը տրամադրված էլիտային վերարտադրության սերմացուներով կատարված ցանքատարածություններում:

Նշենք, որ ցորենի սերմնաբուծության և սերմարտադրության զարգացման ծրագրի շրջանակներում 2010 թվականին հանրապետության տնտեսավարողներին պայմանագրային հիմունքներով տրամադրվել է 950 տոննա, իսկ 2011թ. 1100 տոննա էլիտային վերարտադրության նույն 7 սորտերի սերմացուներ, որոնք հանրապետություն են ներկրվել Ռուսաստանի Դաշնությունից:

2010 թվականին հատկացվել է 111 շահառուների և 4 գիտական կենտրոնների, իսկ 2011 թվականին՝ 253 շահառուների և 2 գիտական կենտրոնների:

Վերադարձված սերմացուն սահմանված կարգով «Սերմերի գործակալություն» ՊՈԱԿ-ի համապատասխան մասնագետների կողմից վերցվել են փորձանմուշներ, անցկացվել են համապատասխան լաբորատոր փորձաքննություններ:

2010 թվականին շահառուներին տրամադրված էլիտային վերարտադրության սերմացուի դիմաց հետ վերադարձված 3317 տոննա առաջին վերարտադրության սերմացուն 2011 թվականին հատկացվել է ՀՀ մարզերին՝ 0.3 - 3 հեկտար հողատարածք ունեցող հողօգտագործողներին տրամադրելու նպատակով:

Գյուղնախարարությունը պարզել է, որ 2011 թվականի աշնանը եղանակային չորային պայմանների, ինչպես նաև որոշ դեպքերում ցանքի ժամկետները խախտելու հետևանքով սերմացուն վատ է ծլարձակել, բույսերի թփակալման հանգույցները լիարժեք չեն ձևավորվել, մնացել են հողի մակերևույթին մոտ և պատրաստ չեն եղել ձմեռելու, հետագայում ջերմաստիճանի անկման հետ մեկտեղ, տեղումների սակավության պատճառով ցանքատարածությունները չեն ծածկվել ձնաշերտով՝ արդյունքում բույսերը մասամբ ցրտահարվել են, իսկ 2012թ. գարնանը եղանակային չորային պայմանները շարունակվել են, նույնիսկ ոռոգելի տարածքներում օդի հարաբերական խոնավության ցածր լինելու պատճառով հողում խոնավություն չի պահպանվել, ինչի արդյունքում բույսերը ժամանակից շուտ են անցել խողովակակալման և հասկակալման փուլեր: Արձանագրված երևույթները օգտագործված սերմացուի որակական հատկանիշների հետ կապ չունեն:

Գյուղնախարարությունը փոխանցում է նաև, որ համաձայն ներկա պահին կատարված ուսումնասիրությունների, հանրապետության ցորենի ցանքատարածությունների նման վիճակ արձանագրվել է շուրջ 1750 հա տարածության վրա՝ հիմնականում ՀՀ Արագածոտնի, Արմավիրի, Շիրակի և Տավուշի մարզերում: Վնասված ցանքատարածություններից՝ կախված բույսերի հետագա վեգետացիայից և ջրովի, կամ անջրդի պայմաններից, կարող է 1 հեկտարից ստացվել մինչև 20 ցենտներ միջին բերք:

Ագրարային ակադեմիայի Բուսաբուծության ամբիոնի վարիչ Անդրեաս Մելիքյանը Aysor.am –ի թղթակցին խնդրի վերաբերյալ ասել է, որ ցորենի կարճահասակության պատճառը կարող է կապված լինել ցորենի սորտի հետ, երբեմն կախված է լինում միջավայրի պայմաններից, պարարտացումից, նաև ոռոգելուց:

Էլիտար սերմացուն հնարավո՞ր է այլասերված լինի հարցին, մասնագետը պատասխանել է, որ ցորենը դժվար տրամախաչվող բույս է և ցորենի վերաբերյալ այդպես ասելը ճիշտ չէ:

Անդրեաս Մելիքյանը ենթադրել է, որ խնդիրը հնարավոր է կապված լինի սերմացուի հետ, պատկանի կարճացողուն տեսակին, սակայն վստահ լինելու համար առաջարկել է ցորենի հասկերը բերել Ագրարային համալսարան, որտեղ մասնագետները կարող են պատասխանել, թե ո՞ր տեսակին է պատկանում ցորենը:

Արմավիրի մարզպետարանի գյուղատնտեսության վարչության պետի պաշտոնակատար Վազգեն Աբրահամյանը Aysor.am-ի թղթակցին հաղորդել է, որ կարճացողուն ցորեն մարզի տարբեր գյուղերում է արձանագրվել, սակայն ուսումնասիրվել է Նորավան, Մյասնիկյան, ինչպես Էջմիածնի ցանքատարածքները, մնացած վայրերը ուսումնասիրված չեն:

Պաշտոնյան հակված է կարծելու, որ խնդիրը սերմացուի մեջ է:

Այն մտավախությունը, որ կարճահասակ ցորենի դեպքում հունձքի ժամանակ մեծ կորուստներ կլինեն, նա ևս կիսել է, սակայն վստահեցրել, որ ցանքսը նորմալ և ժամանակին կատարվել է, ինչպես նաև պարարտացումը և ոռոգումը. Հողերը ջրովի են:

Ագրարագյուղացիկան միավորման նախագահ Հրաչ Բերբերյանը ասուլիսներից մեկի ժամանակ այն կարծիքին էր, որ ներկրած սերմացուն շատ լավ վիճակում է, սակայն ոչ բոլոր գյուղացիներին է հասել, Սիսիանի գոտուց ներկրվել է տեղական վերարտադրության սերմացու և այն էլ բաժանվել է: Տեղական սերմը, որը տրվել է գյուղացուն՝ զտված ու ախտահանված չի եղել:

Ամփոփելով նյութը, ՀՀ գյուղնախարարության բուսաբուծության, անտառային տնտեսության և բույսերի պաշտպանության վարչություն ժամանակավոր պաշտոնակատար Գևորգ Հարությունյանը Aysor.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ևս մեկ անգամ ներկայացրել է գյուղնախարարության պաշտոնական տեսակետը, որ էլիտար սերմացուի կարճացողունությունը կապված է եղանակային պայմանների հետ, այն է` աշնանը եղանակը չորային էր, և ցորենը չհասցրեց թփակալել, ձմռանը ցուրտը տարել է, քանի որ ձյան շերտ չկար ցանքսի վրա:

Ըստ նրա, կորուստները, ամենավատ կանխատեսման դեպքում կհասնեն մինչև 30-40 տոկոսի, նա համոզված է, որ ցորենի վատ բերք չենք ունենա:

Ամփոփ. Գյուղնախարարությունը հակված է ցորենի խնդիրները դիտարկել ոչ ժամանակին ցանելու, ոչ ճիշտ մշակելու, եղանակային պայմաններով, կան նաև հակառակ կարծիքները, սերմացուն այն չէ, զտված չի եղել, հնարավոր է Սիսիանից են պարզապես բերել, ու որոշ հողօգտագործողների բախտը պարզապես չի բերել:

Հնարավոր չէ, որ չորս մարզերում միաժամանակ և եղանակային պայմանները վատ լինեին, և ցանքսը ոչ ճիշտ կատարվեր, կամ ոռոգման խնդիր կամ էլ պարարտացման խնդիրներ առաջանային: Ցորենաշղթային մի օղակը կտրված է և որտե՞ղ է այն կտրվել, դեռևս գյուղնախարարության պատասխանատուների խորը գաղտնիքն է: